Τετάρτη, Φεβρουαρίου 20, 2013
frinda
«ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΗΣ ΛΕΥΤΕΡΙΑΣ» - Η AΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΩΝ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ -
 |
| φωτό: Ioannina History Land |
Η στερνή μέρα της σκλαβωμένης
πολιτείας. Κι η ιστορία αναδιπλώνει τις
σελίδες της και γράφει...
Το σούρουπο
απλώνει τις σκιές του. Κουρασμένη,
τραυματισμένη παραδίνεται στο μυστήριο
της νύχτας η εφιαλτική μέρα.
Οι τελευταίες
αναλαμπές της, φωτίζουν τρομακτικά
ερείπια.Βουνά οργωμένα απ' τα κανόνια...
χώματα ποτισμένα, βαμμένα στο κόκκινο,
στο βαθύ κόκκινο.
Αγριολούλουδα
πνιγμένα στο κόκκινο... Κάμποι ματωμένοι,
φλογισμένοι... Όλα βουτηγμένα στο αίμα...
Πολλά κοράκια
πετούν. Χιλιάδες κοράκια πετούν. Και
σμίγουν όλα σε τραγικό ταξίδι. Εκατοντάδες
πτώματα. Σωροί πτώματα...
Στις χαράδρες,
στους λόφους, στους κάμπους περπατάει
η φρίκη. Στην πολιτεία περπατάει η
ερήμωση...
Τα μαύρα πέπλα
σκεπάζουν τη νεκρωμένη πολιτεία. Ο
κόσμος χάνεται στα σκοτάδια. Στις
πέτρινες πλατείες και στα γκαλντερίμια
ηχούν τα γοργά βήματα των τυράνων.
Κινούνται
σπασμωδικά. Νιώθουν τη μοιραία στιγμή.
Η αγωνία των τελευταίων ημερών δίνει
τη θέση της στην πραγματικότητα.
Συναισθάνονται
πως είναι η τελευταία μέρα. Ύστερα από
τόσα χρόνια... από πέντε αιώνες...
[...]
Η νιότη πολεμάει
με το θάνατο. Οι μέρες σβήνουν και τα
βράδια απλώνουν γεμάτα μυστήριο και
ανησυχίες. Κροταλίζουν κανόνια. Οι
σφαίρες πέφτουν βροχή. Ο χάρος
πηγαινοέρχεται. Το αιματοστάλαχτο
δρεπάνι του, σφυρίζει. Σ' έναν εξοντωτικό
αγώνα παλεύουν ο χάρος και η νίκη. Ο
χάρος που σπέρνει τη φρίκη είναι
ταυτόχρονα και η δόξα της νίκης, γιατί
οι ιεροί αγώνες μόνο με θυσίες κερδίζονται,
όπως ομολογούν και οι στίχοι του ποιητή:
Ιωάννη Πολέμη,
Μπιζάνι
Τον ήλιο ετρόμαζε
ο καπνός και τον αγέρα οι κρότοι
και τη ματόβρεχτη
τη γη τα ποδοβολητά·
κι έμεινε μόνο
ατρόμαχτη παλληκαρίσια η νιότη
στο θάνατο
μπροστά.
Ο χάρος
πηγαινόρχεται χωρίς να ξανασάνει
από το βράχο του
χαμού στον κάμπο τον πλατύ,
σφυρίζει
αιματοστάλαχτο το κοφτερό δρεπάνι
που ακούραστα
κρατεί.
Ο χάρος
πηγαινόρχεται και πάντα εμπρός του
βρίσκει
τη λευκοφόρα
που πετά μ' ορθάνοιχτα φτερά·
ορμούν,
σφιχταγγαλιάζονται, σμίγουν οι δυό τους
ίσκιοι
στα χόρτα τα
ξερά.
Αγκάλιασέ τον
άφοβα, ω! λευκοφόρα Νίκη,
κλείσε τον στις
φτερούγες σου! Αν είναι ο μισητός
που σπέρνει την
απελπισιά και που σκορπάει τη φρίκη,
μα η δόξα σου
είναι αυτός.
Κι αν στα
σφιχταγκαλιάσματα τα κόκκινα τα χέρια·
ματώνουν της
χλαμύδας σου το κάτασπρο πανί,
μη την ξεπλένεις,
άφες την να κοκκινήσει ακέρια,
Πορφύρα να γενεί.
«ΕΣΤΙΑ» Αθήνα
17-1-1913
Αποσπάσματα από το εξαιρετικό βιβλίο του Βασίλη Κραψίτη με τίτλο:
«ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΗΣ ΛΕΥΤΕΡΙΑΣ»
- Η ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΩΝ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ -
«Τα πήραμε τα Γιάννενα» (ΒΙΝΤΕΟ)
«Η πίτα του Ηπειρώτη-2013»
«Τα πήραμε τα Γιάννενα» - (τραγούδι και χορός 7σημος στα δύο)
«Τα πήραμε τα Γιάννενα» - (τραγούδι και χορός 7σημος στα δύο)
Από την εκδήλωση της Πανηπειρωτικής Συνομοσπονδίας Ελλάδας στις 27 Ιανουαρίου 2013.
Εικονολήπτης, μοντάζ και δημοσίευση: Ναπολέων Ροντογιάννης
υπεύθυνος της ιστοσελίδας: ΓΙΑΝΝΕΝΑ - ΠΟΛΗ ΤΩΝ ΕΥΕΡΓΕΤΩΝ
υπεύθυνος της ιστοσελίδας: ΓΙΑΝΝΕΝΑ - ΠΟΛΗ ΤΩΝ ΕΥΕΡΓΕΤΩΝ
Τα Ελληνικά Ταχυδρομεία τιμούν την απελευθέρωση των Ιωαννίνων
Τα Ελληνικά Ταχυδρομεία τιμούν την
Ιστορία
21 Φεβρουαρίου 2013 - 100
χρόνια από την απελευθέρωση των Ιωαννίνων.
Στις 21 Φεβρουαρίου 1913, ο ελληνικός Στρατός, μετά από σκληρές μάχες
τεσσάρων μηνών, κυριεύει το οχυρωμένο Μπιζάνι και απελευθερώνει τα
Ιωάννινα.
Τα Ελληνικά Ταχυδρομεία τιμούν την ένδοξη ιστορία της πατρίδας μας και
γιορτάζουν μαζί με τα Ιωάννινα την πολυσήμαντη αυτή επέτειο, με την
έκδοση της Αναμνηστικής Σειράς γραμματοσήμων «100 Χρόνια από την
απελευθέρωση των Ιωαννίνων», την Πέμπτη 21 Φεβρουαρίου 2013, ημέρα της
επετείου των 100 χρόνων από την Απελευθέρωση της πόλης.
[“ΗΠΕΙΡΩΤΙΣΣΕΣ ΣΤΟΝ ΑΓΩΝΑ” / “ΕΞΟΡΜΗΣΗ” / “ΣΚΗΝΗ ΜΑΧΗΣ” ΑΠΟ ΤΟ ΕΡΓΟ “ΕΚΡΗΞΗ ΟΒΙΔΑΣ» ]
KENAN MESSARE 1889-1965
Ταυτόχρονα με τη σειρά, τα ΕΛΤΑ εκδίδουν και κυκλοφορούν την ίδια ημέρα:
KENAN MESSARE 1889-1965
Ταυτόχρονα με τη σειρά, τα ΕΛΤΑ εκδίδουν και κυκλοφορούν την ίδια ημέρα:
Ειδικό
Αναμνηστικό Φάκελο με Γραμματόσημο και Μετάλλιο
Έχει παράσταση σχετική με το
θέμα της σειράς και φέρει
ένθετο το επετειακό μετάλλιο
που εκδόθηκε από τα ΕΛΤΑ και κατασκευάστηκε από το Ίδρυμα Εκτύπωσης
Τραπεζογραμματίων και Αξιών (ΙΕΤΑ) της Τράπεζας της Ελλάδος.
Συλλεκτικό Λεύκωμα Πολυτελείας
«Εκ θριάμβου δικαίωσις - 100 χρόνια από την Απελευθέρωση των Ιωαννίνων»
Πρόκειται για Λεύκωμα Πολυτελείας 120
σελίδων,
στις οποίες περιγράφεται και αναδεικνύεται η
απελευθέρωση των Ιωαννίνων και οι επιχειρήσεις του Ελληνικού Στρατού
στην περιοχή της Ηπείρου, κατά τους
Βαλκανικούς πολέμους 1912-1913.
Θα περιλαμβάνει ένα Ειδικό Φιλοτελικό
Προϊόν, φυλλαράκι 4 γραμματοσήμων και έναν
Ειδικό Αναμνηστικό
Εικονογραφημένο Φάκελο, με επικολλημένο γραμματόσημο, σφραγισμένο με
ειδική αναμνηστική σφραγίδα.
Το Κεντρικό Ταχυδρομικό Κατάστημα Ιωαννίνων (Μ. Μπότσαρη 1, Ιωάννινα)
θα λειτουργήσει κατ’ εξαίρεση την Πέμπτη 21 Φεβρουαρίου 2013,
ημέρα της επετείου, από τις 11:00
έως τις 14:00,
δίνοντας την ευκαιρία στους
πολίτες να αποκτήσουν τα συλλεκτικά φιλοτελικά αντικείμενα που επιθυμούν
με την επετειακή σφραγίδα Πρώτης Ημέρας Κυκλοφορίας.
Την Παρασκευή, 22 Φεβρουαρίου 2013, στις 10:30 στο Κεντρικό Δημαρχείο
Ιωαννίνων, θα γίνει η παρουσίαση της σειράς γραμματοσήμων «100 Χρόνια
από την απελευθέρωση των Ιωαννίνων» από τον Δήμαρχο κ. Φίλιππο Φίλιο και
τον ειδικό Σύμβουλο Φιλοτελισμού των ΕΛΤΑ κ. Μωυσή Κωνσταντίνη.
ΑΠΟ ΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΛΤΑ
Πηγή : http://www.giannena-e.gr/Giannena_100_Years_Elefthera/11-Grammatosima_Apeleftherosi_21-02-2013.aspx
Το «Πολεμικόν διήγημα» ενός Χιώτη Μπιζανομάχου
Λάβαμε σήμερα, και δημοσιεύουμε αυτούσιο, ένα πολύ ενδιαφέρον μήνυμα από τον φιλόλογο-καθηγητή κ. Λεωνίδα Πυργάρη με σπάνιο και σημαντικό ιστορικό υλικό που αφορά τη συμμετοχή στην απελευθέρωση των Ιωαννίνων, αγωνιστών Μπιζανομάχων με καταγωγή από την όμορφη Χίο.
Επίσης ένα πολύ ενδιαφέρον κείμενο, το «Πολεμικόν διήγημα» τού Αλεξάνδρου Καμπανέλλα, με τα απομνημονεύματά του από τις μάχες του Μπιζανίου, το οποίο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Νέα Χίος» στις 5 Ιανουαρίου 1914.
______________
Χίος: 18 Φεβρουαρίου 2013
Με την
ευκαιρία τής συμπλήρωσης, αυτές τις
ημέρες, ενός ακριβώς αιώνα από τις
νικηφόρες πολεμικές επιχειρήσεις τού
ελληνικού στρατού και την απελευθέρωση
και ενσωμάτωση τής Ηπείρου στον εθνικό
κορμό, σας αποστέλλω το «Πολεμικόν
διήγημα» τού Αλεξάνδρου Καμπανέλλα.
Ο Αλέξανδρος Καμπανέλλας, όπως και
πολλοί άλλοι Χιώτες και Αιγαιοπελαγίτες,
έλαβε μέρος στις πολεμικές επιχειρήσεις
κατάληψης τού Μπιζανίου και της ευρύτερης
περιοχής τής Ηπείρου κατά τον Α΄Βαλκανικό
πόλεμο.
Στο συγκεκριμένο
κείμενό του, που δημοσιεύθηκε με την
υπογραφή του στην εφημερίδα «ΝΕΑ ΧΙΟΣ»
εκείνης τής εποχής, παρέχονται
ενδιαφέρουσες πληροφορίες για περιοχές
τών Ιωαννίνων αλλά και τής ευρύτερης
περιοχής τής Ηπείρου. Διακρίνεται ο
πατριωτικός παλμός και αγνός πατριωτισμός
τού χρονογράφου, ο οποίος πατριωτισμός
υπήρξε η κινητήριος δύναμη εκείνης τής
γενιάς για την επιτυχή έκβαση τής
Δεύτερης Μεγάλης Εξόρμησης (Βαλκανικών
Πολέμων 1912-13). Κάνει ο ίδιος ειρωνικό
σχόλιο για στρατιώτες που έτυχαν ήπιας
μεταχείρισης χωρίς να διακινδυνεύσουν,
χωρίς να ταλαιπωρηθούν και χωρίς γενικά
να αρθούν στο ύψος τής εθνικής ευθύνης
που απαιτούσε εκείνη η στιγμή. Ομιλεί
για αισχροκερδείς και εκμεταλλευτικές
προς τους στρατευμένους συμπεριφορές
ορισμένων εμπόρων. Αναφέρεται επίσης
στις εξαιρετικά δυσχερείς και αντίξοες
συνθήκες διεξαγωγής τών πολεμικών
επιχειρήσεων, τις οφειλόμενες όχι μόνο
στο δύσβατο τού ηπειρωτικού εδάφους
αλλά και στην παγωνιά και στο δριμύτατο
ψύχος τού ηπειρωτικού χώρου. Ακόμα,
διακρίνει κανείς την ατσαλένια αντοχή,
σωματική και ψυχική, εκείνης της νεολαίας,
σε αντίθεση με την παρακμή σώματος και
ψυχής μεγάλου μέρους τής σημερινής
νεολαίας, η οποία «γεννήθηκε κουρασμένη»!
Τέλος, την Πρωτοχρονιά τού 1914, δηλαδή
έναν ακριβώς χρόνο ύστερα από τα πολεμικά
γεγονότα τής Πρωτοχρονιάς τού 1913 στην
Ήπειρο, με διάθεση μελαγχολίας και
θλίψης, αναπολεί τους σκοτωμένους
συμπολεμιστές του!
Ο χρονογράφος
κρίνεται άτομο οξυδερκές, διεισδυτικό
και επαρκούς, για τα τότε κοινωνικά
δεδομένα, μορφώσεως, εφόσον ο περιγραφικός
του λόγος μπορεί να συλλαμβάνει το
ουσιώδες και η εκφραστική του ευχέρεια
είναι ικανοποιητική. Ωστόσο, παρατηρούνται
σε αρκετά σημεία και σφάλματα ορθογραφίας
και σύνταξης.
Το κείμενο
τού Μπιζανομάχου Αλ. Καμπανέλλα συνιστά
γνήσια και αυθεντική ιστορική πηγή. Και
ως τέτοιο πρέπει να αξιοποιηθεί.
Πολεμικόν
διήγημα
[Εφημερίδα
«Νέα Χίος», 5 Ιανουαρίου 1914,(Αρχείο
Βιβλιοθήκης Χίου Ο ΚΟΡΑΗΣ)]
Ίνα καταστή
στενωτέρα η πολιορκία τής πολυθρηλλήτου
πόλεως τών Ιωαννίνων, ο κατέχων την
οποίαν στρατός ετροφοδοτείτο ακόμη εκ
Γουμενίτσης και Αγίων Σαράντα, το
ημέτερον σύνταγμα ευρισκόμενον προ του
Μπιζανίου εις την πρώτην γραμμήν τού
πυρός, διετάχθη να βαδίση ίνα καταλάβη
και κρατήση γραμμήν την υπό σώματος
ημετέρων ανταρτών κατεχομένην επί των
οχθών τού Αχέροντος ποταμού, δια του
οποίου ο Χάρων μεταφέρει τα ψυχάς τών
θνησκόντων εις τον Άδην.
Μετά πορείαν
δεκαεξάωρον αφικόμεθα από της γραμμής
τού πυρός εις την πόλιν τής Φιλιππιάδος.
Νόμιζέ τις ότι μόνον υπό στρατού
κατοικείται. Χιλιάδες στρατιωτών
πηγαινοέρχονται. Οι μεν πληγωμένοι, οι
δε εξηντλημένοι εκ της ταλαιπωρίας και
του ψύχους, άλλοι ημιθανείς εκ της
κοπώσεως, ασθενείς εκ κρυοπαγημάτων,
βρογχίτιδος, περιπνευμονίας, πλευρίτιδος,
επί αυτοκινήτων, αμαξών και κάρρων, αλλά
και πεζή πλείστοι ακμαίοι και ζωηροί
έτοιμοι δια το πεδίον τών μαχών με όλην
την θέλησιν και τον ενθουσιασμόν και
αποφασιστικότητα τής φυλής.
Μεταξύ αυτών
όμως διακρίνει κανείς ευκόλως και τους
απαραιτήτως αναγκαίους κουραμπιέδες
τούς απεσπασμένους εις διαφόρους
υπηρεσίας δήθεν, δια τους οποίους τόσον
καλοκαγάθως εμερίμνα η εν Αθήναις Μαμά.
Άπασα η πόλις
έχει μεταβληθή εις έν απέραντον
νοσοκομείον. Ερυθροί Σταυροί πάσης
υπηκοότητος διακρίνονται πανταχόσε.
Εκατοντάδες δε νοσοκόμων παντός γένους
συντρέχουσι τους πάσχοντας.
Έμποροι εις
παραπήγματα εκ του προχείρου κατεσκευασμένα
με τιμάς λίαν υπερτιμημένας πωλώσι
πάντα τα είδη. Αλλ’ η μεγαλητέρα
κατανάλωσις γίνεται εις τα φρούτα, τα
γλυκίσματα και το γιαούρτι. Εκ Φιλιππιάδος
φθάνομεν εις Λούρον, οπόθεν εγκαταλείπομεν
την αμαξιτήν οδόν και εισερχόμεθα εις
κοιλάδα ήν διαβάντες ανεχόμεθα επί
διαφόρων βουνών φθάνοντες επί τέλους
εις Καννελάκη. Διερχόμεθα εις μικράν
απόστασιν από του Αθανάτου εκείνου
Βράχου από του οποίου αι Σουλιώτισσαι
χορεύουσαι έρριπτον επ’ αυτού, λίαν
αποτόμου, τα τέκνα και είτα έπιπτον μετά
τόσης γενναιοψυχίας αι ίδιαι ίνα μη
ευρεθώσιν εν μέσω των αγρίων τεράτων,
των Αλβανών.
Ο ουρανός
ήτο μελαγχολικός επιτείνων ούτω την
ψυχικήν μας εκείνην κατάστασιν, ότε
ανελογιζόμεθα μετά γενναιοψυχίας και
περιφρονήσεως τού θανάτου συμβάματα
εκείνα τα οποία ουχ ήττον ενεψύχουν και
ενεκαρδίωνον ημάς γεννώντα εν ημίν
πλειοτέραν αποφασιστικότητα προς το
ιερόν ημών καθήκον εν τη εκπληρώσει του
οποίου αι ψυχαί τών ηρωίδων εκείνων θα
εσκίρτων εκ χαράς εν τω τάφω.
Τα βελάσματα
τών αρνίων νεογεννήτων ήρχοντο εξ άλλου
να τονώσωσιν ημάς, υπομιμνήσκοντα από
καιρού εις καιρόν ότι η άνοιξις δεν ήτο
και πολύ μακράν, διότι είχομεν πλέον
τρομερά απαυδίσει εκ του δρυμυτάτου
ψύχους και των ανυποφόρων τού Μπιζανίου
νυκτών. Από το Κανελλάκι κατερχόμεθα
εις την πεδιάδα τού Φαναρίου ή μάλλον
της Παραμυθιάς την οποίαν αρδεύει ο
Αχέρων ποταμός. Η πεδιάς αύτη εν σχήματι
διττής καρδίας λίαν καρποφόρος παρέσχεν
ημίν αρκετά πορτοκάλια και λεμόνια αλλ’
όχι ακόπως. Διότι οι κήποι ευρίσκοντο
εις το μέσον σχεδόν της πεδιάδος εις
ζώνην δηλαδή αμφισβητουμένην. Ήσαν τω
όντι χρυσά μήλα τών εσπερίδων, τα οποία
εφυλάσσοντο υπό πολυκεφάλου τέρατος.
Ίνα γευθή τις τα μήλα εκείνα ώφειλε να
η πολύ αποφασιστικός αψηφών την ζωήν.
Ομάδες εξ ημετέρων εξεστράτευον προς
τα χωρία εκείνα και ήνοιγον πολλάκις
τοφέκι κατά των Τούρκων των έναντι,
οίτινες επυροβόλουν κατ’ αυτών. Και
μέχρι της τελείας εκλείψεως τών καρπών
εξηκολούθει ο κλεπτοπόλεμος εκείνος
χωρίς να έχωμεν θύματα εκτός τριών ή
τεσσάρων πληγωμένων εκ της παρατόλμου
εκείνης ορέξεώς των. Τα περισσότερα
χωρία εκ των ευρισκομένων εις τους
πρόποδας τών βουνών τών περιβαλλόντων
την ωραίαν εκείνην πεδιάδα ήσαν κεκαυμένα
και ληστευμένα παρά των Τουρκαλβανών
τής περιφερείας εκείνης Τσάμηδων
επιλεγομένων. Οι δυστυχείς κάτοικοι
επί τη προσεγγίσει μας ήρχοντο εις
προϋπάντησίν μας ημίγυμνοι και πολλοί
εξ αυτών μάς εζήτουν ολίγον άρτον.
Η γραμμή την
οποίαν κατείχον οι αντάρται έχοντες
εκδιώξη τους Τσάμηδες έφθανε ακριβώς
μέχρι της αριστεράς όχθης τού Αχέροντος
και ολίγον πέραν τού τελείως κατεστραμμένου
χωρίου Νεμίτσα.
Υπό τον μέγα
τού χωρίου τούτου [….]ώνα κατηυλίσθη το
Σύνταγμά μας, αναλαβόντος πρώτου τού
λόχου μας τας προφυλακάς.
Παραμονή
τού νέου έτους 1913. Επί τριημέρου βρέχει
κρουνηδόν. Ματαίως προσπαθούμεν να
ανάψωμεν ολίγην πυράν εκ κλάδων τών
ελαιών, να δυνηθώμεν και στεγνώσωμεν
τα κάθυγρα ενδύματά μας, διότι οι πλείστοι
εστερούμεθα αντισκήνων. Ζητεί έκαστος
ημών να προφυλαχθή υπό τινά καμπύλον
κορμόν ελαίας πλην επί ματαίω. Εκοιμήθημεν
επί τρεις νύκτας μέσα εις ταις λάσπαις
ως οι χοίροι και χείρον τούτων. Ο άρτος
μας σήμερον λόγω της διημέρου αποστάσεως
εκ του Λούρου, όπου η επιμελητεία, του
ανωμάλου τών οδών και των αδιακόπων
ραγδαιοτάτων βροχών, περιορίσθη εις
μίαν μόνην γαλέταν ημερησίως. Πάλιν
καλά.
Από της
πρωίας το πυροβολικόν μας, αποτελούμενον
εκ τεσσάρων καπνιζόντων παλαιών πυροβόλων
τύπου Κρυπ, προσπαθεί να εκτοπίση τους
Τούρκους εκ των θέσεων αυτών τών εκείθεν
τού Αχέροντος ποταμού παρά τας κλιτείς
τού όρους Προφήτου Ηλίου το οποίον
επέπρωτο να μου αφήση τελείως αλησμονήτους
ωραίας και μυριάκις άλλας απευκταίας
αναμνήσεις.
Μυρίζει η
πυρίτις ο πρώτος λόχος τού Τάγματός μας
αποτελούμενος εξ ευζώνων διατάσσεται
να προελάση δι’ επίθεσιν μετατραπείσαν
εις εφ’ όπλου λόγχην αργότερον. Τούτον
ακολουθεί ο ημέτερος δεύτερος λόχος
και ούτω καθ’ εξής. Ύστερον από την
τριήμερον διαμονήν έχομεν μίαν
απολαυστικήν διάβασιν τού Αχέροντος
ποταμού, το ύδωρ τού οποίου έφθανεν
ολίγον τι κάτω των μαστών, ην ακολουθεί
η τροχάδην επίθεσις με εφ’ όπλου λόγχην,
ήτις και φέρει ως αποτέλεσμα την κατάληψιν
τού πρώτου λόφου τού ύπερθεν τού χωρίου
Γλυκύ ευρισκομένου.
Ενύκτωσε.
Οι καταρράκται τού ουρανού ανοίγουσιν,
εν ω εξ άλλου ο καιρός από νότου
μεταστρέφεται εις βορράν. Και ημείς
βεβρεγμένοι μέχρι μυελού οστέων με το
όπλον ανά χείρας, άυπνοι καθ’ όλην την
απαισίαν εκείνην νύκτα και βρεχόμενοι
έτι, των πλείστων συστρατιωτών μας μη
εχόντων ενδύματα άλλα στεγνά, τρέμοντες
ωσάν να ετινασσόμεθα υπό αδιακόπου
ηλεκτρικού ρεύματος ισχυράς δυνάμεως
και πολλών volt,
επυροβολούμεν κατά διαστήματα, ίνα
τηρώμεν τον ολίγον απέχοντα εχθρόν εν
επιφυλλακή και είμεθα έτοιμοι εν
περιπτώσει νυκτερινής επιθέσεως αυτού.
Η τρομερά
ιδίως δια το μήκος αυτής νυξ εκείνη της
πρωτοχρονιάς τού 1913 έληξε τέλος. Περί
την μεσημβρίαν αντικαθιστώμεθα ημιθανείς
και παράλυτοι εκ της νάρκης τού ψύχους.
Ζωηρά πυρά μάς επαναδίδει τας αισθήσεις
στεγνώσασα και τα ενδύματά μας. Πώς
εκερδίσαμεν την νύκτα εκείνην καμμίαν
βρογχίτιδα, ή περιπνευμονίαν ή πλευρίτιδα
ή ρευματισμούς θαύμα θαυμάτων. Περί την
εσπέραν παρά την πυράν ενθυμήθημεν τον
Άι Βασίλη και ετραγουδήσαμεν. Τις όμως
περιέμενεν ότι πρόσωπα προσφιλή από
τον κύκλον μας εκείνον δεν θα έψαλλον
και εφέτος προς χάριν τού Αγίου και δεν
θα ηδυνάμεθα να τοις υπομνήσωμεν τα
μεγαλεία εκείνα. Ω! Θεού πεπρωμένον!
Την πρώτην
μας εκείνην επίθεσιν ηκολούθησε και
δευτέρα και τρίτη. Ταύτας δε σειρά
αποκρούσεων τών Τσάμηδων, οίτινες
διαπερώσι την σφαίραν δι’ αυτού τού
δακτυλιδίου επιζητούντων να καταλάβωσι
το Λούρον ήτοι να διακόψωσι την μεταξύ
Πρεβέζης και του πολιορκούντος τα
Ιωάννινα Ελλην. στρατού συγκοινωνίαν.
Αι επιτυχίαι,
η ανδρεία, η αποφασιστικότης τών ανδρών
τού Συντάγματός μας διαδραματίσαντος
υπέροχον ρόλον κατά την πολιορκίαν τών
Ιωαννίνων προυκάλεσαν την «Βασιλικήν
ευαρέσκειαν» δια τας μάχας τής Τσαμουριάς
τας οποίας το ημέτερον Σύνταγμα
διεξήγαγεν.
Αλ.
Καμπανέλλας
(Έγινε πιστή
μεταγραφή τού χρονογραφήματος από την
Εφημερίδα τής εποχής «Νέα Χίος».
Τηρήθηκε
επακριβώς η ορθογραφία και στίξη τού
συντάκτη).
Επιμέλεια:
Λεωνίδας Πυργάρης, Φιλόλογος
[Σημείωση:
Σπούδασα Κλασική Φιλολογία στα Γιάννενα,
τα έτη 1980-84. Αγαπώ την υπερήφανη γη τών
ΑΠΕΙΡΩΤΑΝ ισότιμα με την ιδιαίτερή μου
πατρίδα, και διατηρώ μέχρι σήμερα σχέσεις
καρδιάς με εκλεκτούς ανθρώπους από τα
μέρη σας. Ευχαριστώ!]
ΧΙΩΤΕΣ ΠΟΛΕΜΙΣΤΕΣ ΤΟΥ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ (1912-13)
Με την
ευκαιρία τών επετειακών εκδηλώσεων για
την απελευθέρωση τών Ιωαννίνων από την
οθωμανική κατάκτηση, στις 21 τού τρέχοντος
Φεβρουαρίου, σας αποστέλλω κατάλογο
Χιωτών πολεμιστών τής εποχής εκείνης,
οι οποίοι με θερμή την πατριωτική
συνείδηση προσήλθαν στην περιοχή τής
Ηπείρου και στοιχήθηκαν στο πλευρό τών
δοκιμαζόμενων Συνελλήνων αδελφών.
Ορισμένοι πολέμησαν υπό την αιγίδα τού
τακτικού και οργανωμένου στρατού, ενώ
άλλοι εντάχθηκαν στο Ανεξάρτητο Σύνταγμα
Κρητών καθώς και στο Σώμα τών Γαριβαλδινών.
Κάποιοι δε απ’ αυτούς θυσίασαν και τη
ζωή τους στα βουνά της Ηπείρου.
Είναι επίσης
συγκινητική η επιστροφή, εκείνη την
εποχή, στην Ελλάδα Χιωτών φοιτητών και
δραστήριων εμπόρων τού εξωτερικού, με
σκοπό την εθελοντική ένταξή τους σε
απελευθερωτικά στρατιωτικά σώματα!
Τα ονόματα
τών πολεμιστών που παρατίθενται είναι
μόνο όσα είναι καταγεγραμμένα στις δύο
πηγές που αναφέρουμε. Σαφέστατα και
υπήρξαν πολύ περισσότεροι οι Χιώτες
εθελοντές Ηπειρομάχοι και Μπιζανομάχοι.
ΧΙΩΤΕΣ ΠΟΛΕΜΙΣΤΕΣ
ΤΟΥ
ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ
(1912-13)
Παλαιώδης
Νικόλαος. Από το Βροντάδο. Στρατιώτης
του 1ου Εμπέδου Αθηνών. Φονεύθηκε
κατά την αποβίβαση στους Αγίους Σαράντα
το 1913. Απόφοιτος τού Γυμνασίου Χίου.
Λιβανίδης
Ιπποκράτης. Από τη Βολισσό. Έλαβε
μέρος στον Ηπειρωτικό αγώνα (1912-13) και
έπεσε ένδοξα στη γιγαντομαχία
τού Μπιζανίου. Υπηρέτησε στο 2ο
Σύνταγμα τής 2ης Μεραρχίας. Έζησε
λίγες ώρες μετά τον τραυματισμό του,
και υπέμεινε το θάνατο με στωικότητα
και γαλήνη. Στο διάστημα μέχρι την εκπνοή
του συνέθεσε το παρακάτω ποίημα το οποίο
διέσωσε ο συμπαραστάτης, συμπολεμιστής
και συγχωριανός του Παπαμαύρος:
«Παπά
μου ξομολόγα με, δος μου να κοινωνήσω,
και
συ, Σημαία μου Ιερά, έλα να σε φιλήσω.
Μην
κλαις, μανούλα μου γλυκειά, μόν’ δος
μου την ευχή σου.
Χιλιάδες μάννες τώρα κλαιν, δεν είσαι
μοναχή σου.
Θεό,
πατρίδα και τιμή στα στήθια μου θα
κλείσω,
ευλογημένη η τιμή, τώρα ας ξεψυχήσω!
Σημαία μου και μάννα μου και συ γλυκειά
πατρίδα,
χαρούμενος σού ξεψυχώ γιατί
μεγάλη σ’είδα!»
Και αυτός απόφοιτος
τού Γυμνασίου Χίου και μαθητής τού
Κων/νου Άμαντου.
Βασιλάκης
Νικόλας. Επιλοχίας από τα Καρδάμυλα.
Κατατάχθηκε ως εθελοντής στις τάξεις
τού στρατού, στα τέλη Σεπτεμβρίου 1912,
στο 3ο Τάγμα του 15ου
Συντάγματος, που πρώτο εισέβαλε στα
τουρκοκρατούμενα Ηπειρωτικά εδάφη.
Έλαβε μέρος στη μάχη της Φιλιππιάδας,
στην οπισθοχώρηση τού Γριμπόβου, στη
μάχη τών Στενών Κιάφας, στην κατάληψη
τής Πρέβεζας, στη φονική μάχη τών Πέντε
Πηγαδιών που διήρκεσε επί οκτώ συνολικά
μέρες, στη μάχη τών Ανωγείων, στη μεγάλη
μάχη Πεστών –όπου και πληγώθηκε ελαφρά
στην ωμοπλάτη από οβίδα προαχθείς σε
υπολοχία – ακολούθως στη μεγάλη μάχη
τής Αετορράχης και των Ξηροβουνίων, στη
μάχη της 6ης Ιανουαρίου, στη μάχη
της 7ης Ιανουαρίου, και στην
κατάληψη τών Ιωαννίνων. Στη μάχη κατάληψης
τών Ιωαννίνων έλαβε διαμπερές τραύμα
στο μηρό, οπότε νοσηλεύθηκε στο Στρατιωτικό
Νοσοκομείο τής Πρέβεζας. Μετά την
ανάρρωσή του, μέσω Αθηνών, επέστρεψε
στη Χίο. Με την πλήρη αποκατάσταση της
υγείας του, όταν εξερράγη ο ελληνοβουλγαρικός
πόλεμος, στάλθηκε στη Θεσσαλονίκη
λαμβάνοντας μέρος στην εκδίωξη τής εκεί
βουλγαρικής φρουράς. Επειδή ασθένησε
για δεύτερη φορά, εισήλθε στο Στρατιωτικό
Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης απ’ όπου ύστερα
από τη θεραπεία του στάλθηκε στην Αθήνα.
Από εκεί επέστρεψε στη Χίο στην
πολιτοφυλακή τού νησιού ως λοχίας.
Κανέλλος Γ.
Δημήτριος. Από τη Χίο. Στρατιώτης τού
18ου Συντάγματος τής 6ης
Μεραρχίας. Έλαβε μέρος και στους δυό
πολέμους, αποσπασμένος στο Χειρουργείο.
Μαρκούτσης
Ι. Στέφανος. Από τη Χίο. Δεκανέας του
3ου Συντάγματος της 2ης
Μεραρχίας. Έλαβε μέρος και στους δυό
πολέμους.
Γεωργιακιόδης
Ι. Κ. Από τα Αρμόλια. Στρατιώτης τού
Ανεξαρτήτου Συντάγματος τών Κρητών.
Έλαβε μέρος στην Ηπειρωτική εκστρατεία.
Πληγώθηκε κατά τη γιγαντομαχία τού
Μπιζανίου στην αριστερή ωμοπλάτη.
Καμπανέλλας Αλέξανδρος. Από τη Χίο. Ο Αλέξανδρος
Καμπανέλλας, όπως και πολλοί άλλοι
Χιώτες και Αιγαιοπελαγίτες, έλαβε μέρος
στις πολεμικές επιχειρήσεις κατάληψης
τού Μπιζανίου και της ευρύτερης περιοχής
τής Ηπείρου κατά τον Α΄Βαλκανικό πόλεμο.
Λιβανός Γ.
Νικόλαος. Από τα Καρδάμυλα. Έλαβε
μέρος στον Ηπειρωτικό αγώνα και στην
ηρωική εκπόρθηση τού Μπιζανίου.
Αργότερα, μαζί
με τον αδελφό του Σταύρο Γ. Λιβανό υπήρξαν
εφοπλιστές και ισχυροί οικονομικοί
παράγοντες όχι μόνο της ελληνικής αλλά
και της παγκόσμιας εμπορικής ναυτιλίας.
Μιαούλης
Γεώργιος. Από τη Χίο. Έλαβε μέρος στους
δυό πολέμους.
Χαλκούσης
Ανέστης. Από το Βροντάδο. Στρατιώτης
τής 6ης Μεραρχίας. Έλαβε μέρος και
στους δυό πολέμους.
Τσιλιακός Ε.
Αλέξανδρος. Από τα Αρμόλια. Στρατιώτης
τής 5ης Μεραρχίας. Έλαβε μέρος και
στους δυό πολέμους. Πληγώθηκε στη μεγάλη
μάχη τού Κιλκίς.
Καραμανής Ι.
Εμμ. Από το Βαρβάσι. Στρατιώτης τού
3ου Συντάγματος τής 2ης
Μεραρχίας. Έλαβε μέρος και στους δυό
πολέμους.
Λύρας Μ.
Γεώργιος. Από τις Οινούσσες. Έλαβε
μέρος και στους δυό πολέμους. Έπεσε
ένδοξα στη μάχη τής Άνω Τζουμαγιάς.
Λύρας Α.
Στέφανος. Από τις Οινούσσες. Έλαβε
μέρος και στους δυό πολέμους.
Καράβολος Ι.
Χαράλαμπος. Από τα Καρδάμυλα. Επέστρεψε
από τη Μαντζουρία, όπου είχε μεταναστεύσει,
και έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους.
Κάβουρας Αγ.
Σπυρίδων. Από τα Λειβάδια. Έλαβε μέρος
και στους δυό πολέμους και τραυματίσθηκε.
Καλόγερος Δ.
Γεώργιος. Έλαβε μέρος και στους δυό
πολέμους.
Παπής Κων/νος.
Από τα Καρδάμυλα. Έλαβε μέρος και στους
δυό πολέμους.
Άγγελος
Ιωάννης. Από τα Καρδάμυλα. Έλαβε μέρος
και στους δυό πολέμους.
Ψαρρός Μιχαήλ.
Από τα Καρδάμυλα. Έλαβε μέρος και στους
δυό πολέμους.
Σπανός Μιχαήλ.
Από τα Καρδάμυλα. Έλαβε μέρος και στους
δυό πολέμους.
Καρακούρος
Στελιανός. Από τη Χίο. Έλαβε μέρος και
στους δυό πολέμους.
Σιμούδης
Κων/νος. Από τον Ζυφιά. Έλαβε μέρος
και στους δυό πολέμους.
Φράγγος
Σταμάτιος. Από τα Καρδάμυλα. Έλαβε
μέρος και στους δυό πολέμους με τα Έμπεδα
Τάγματα.
Γεωργιλής
Κων/νος. Από τις Οινούσσες. Έλαβε μέρος
και στους δυό πολέμους.
Λιβανός
Κων/νος. Από τα Καρδάμυλα. Έλαβε μέρος
και στους δυό πολέμους.
Κουλουμούντρας
Παναγιώτης. Από τα Καρδάμυλα. Έλαβε
μέρος και στους δυό πολέμους.
Γεωργιλής
Παναγιώτης. Από τα Καρδάμυλα. Έλαβε
μέρος και στους δυό πολέμους.
Γεώργαλος
Παναγιώτης. Από το Βροντάδο. Έλαβε
μέρος και στους δυό πολέμους.
Παπαλάς
Νικόλαος. Από το Βροντάδο. Έλαβε μέρος
και στους δυό πολέμους.
Περής Δημήτριος.
Από το Βροντάδο. Έλαβε μέρος και στους
δυό πολέμους.
Πισσίας Ι.
Από τη Χίο. Έλαβε μέρος και στους δυό
πολέμους και τραυματίσθηκε.
Ψαρός Η. Μ.
Από τον Ανάβατο. Έλαβε μέρος και στους
δυό πολέμους και τραυματίσθηκε.
Στελιανούδης
Γ. Από τη Χίο. Έλαβε μέρος και στους
δυό πολέμους.
Χουλάκης
Αναστάσιος. Από το Βροντάδο. Έλαβε
μέρος και στους δυό πολέμους.
Βραχνός Δ.
Από τη Χίο. Έλαβε μέρος και στους δυό
πολέμους.
Πλουμής
Ιωάννης. Από τη Χίο. Έλαβε μέρος και
στους δυό πολέμους.
Μαρκουλής
Στέφανος. Από τις Οινούσσες. Έλαβε
μέρος και στους δυό πολέμους και πληγώθηκε
στην ένδοξη μάχη του Κιλκίς.
Ποντικός Ι.
Γεώργιος. Από τις Οινούσσες. Έλαβε
μέρος και στους δυό πολέμους.
Χαλκιάς Ηλ.
Ι. Από τις Οινούσσες. Έλαβε μέρος και
στους δυό πολέμους.
Χατζηπατέρας
Κ. Ι. Από τις Οινούσσες. Έλαβε μέρος
και στους δυό πολέμους.
Τσιρλής
Ιωάννης. Από τα Καρδάμυλα. Έλαβε μέρος
και στους δυό πολέμους.
Σαρρής
Εμμανουήλ. Από τα Καρδάμυλα. Έλαβε
μέρος και στους δυό πολέμους.
Σικουτρής
Νικόλαος. Από τα Καρδάμυλα. Έλαβε
μέρος και στους δυό πολέμους.
Σπανός Μιχαήλ.
Από τα Καρδάμυλα. Έλαβε μέρος και στους
δυό πολέμους.
Βαλαντάσης
Παναγιώτης. Από τις Οινούσσες. Υπηρέτησε
και στους δυό πολέμους.
Λεμός Π.
Γεώργιος. Από τις Οινούσσες. Έλαβε
μέρος και στους δυό πολέμους.
Λεμός Κ.
Παναγιώτης. Από τις Οινούσσες. Έλαβε
μέρος και στους δυό πολέμους.
Λύρας Γ.
Αντώνιος. Από τις Οινούσσες. Έλαβε
μέρος και στους δυό πολέμους.
Βιτάκης
Γεώργιος. Από τη Βέσσα. Υποδεκανέας
της 5ης Μεραρχίας. Έλαβε μέρος και
στους δυό πολέμους.
Σκολαρίκης
Ι. Ευθύμιος. Από τη συνοικία Εγκρεμού.
Έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους.
Χαραλαμπίδης
Γεώργιος. Από το Βροντάδο. Έλαβε μέρος
και στους δυό πολέμους.
Φράγγος Ν.
Γεώργιος. Από τις Οινούσσες. Έλαβε
μέρος και στους δυό πολέμους.
Μπιρλής
Αντώνιος. Από το Βροντάδο. Έλαβε μέρος
και στους δυό πολέμους.
Καράς Μιχαήλ.
Από τα Καρδάμυλα. Έλαβε μέρος και στους
δυό πολέμους.
Λεμός Γεώργιος.
Από τις Οινούσσες. Έλαβε μέρος και στους
δυό πολέμους.
Λιαδής Νικόλαος.
Από τα Καρδάμυλα. Έλαβε μέρος και στους
δυό πολέμους.
Γεωργιλής
Μιχαήλ. Από τις Οινούσσες. Έλαβε μέρος
στην κατάληψη της Χίου.
Πλούσας
Ιωάννης. Από το Βροντάδο. Έλαβε μέρος
και στους δυό πολέμους.
Μπιρλούδης
Φρ. Από το Βροντάδο. Έλαβε μέρος και
στους δυό πολέμους.
Νιοχωρούσης
Ιωάννης. Από το Βροντάδο. Έλαβε μέρος
και στους δυό πολέμους.
Νικολάκης Π.
Σταμάτιος. Από τα Αρμόλια. Στρατιώτης
του 10ου Τάγματος τών Ευζώνων.
Πληγώθηκε κατά την εκπόρθηση τού
Μπιζανίου στο αριστερό χέρι.
Καλίκης Γ.
Ζανής. Από τη Συκιάδα της Λαγκάδας.
Στρατιώτης του 1ου πεζικού
Συντάγματος της 2ης Μεραρχίας.
Επέστρεψε από την Αμερική με την έναρξη
τού ελληνοτουρκικού πολέμου. Έλαβε
μέρος και στους δυό Βαλκανικούς Πολέμους:
στη Μακεδονία, στις μάχες από τα σύνορα
μέχρι τη Θεσσαλονίκη, αλλά και στην
Ήπειρο, στη μάχη τού Δελβίνου, στη μάχη
τής Μανωλιάσσας και στη γιγαντομαχία
τού Μπιζανίου. Επίσης με την έκρηξη τού
ελληνοβουλγαρικού πολέμου επέστρεψε
εκ νέου στη Θεσσαλονίκη, λαμβάνοντας
μέρος στην αιχμαλωσία τών Βουλγάρων
αυτής της πόλης, στη μάχη τού Αλμπακιού,
στη μεγάλη και ένδοξη μάχη τού Κιλκίς,
στη μάχη Χαμζαλί, στη μάχη τών Στενών
της Κρέσνας και στην προέλαση μέχρι την
Άνω Τζουμαγιά.
Καλίκης Γ.
Νικόλαος. Αδελφός τού προηγούμενου.
Ήλθε επίσης από τη Φιλαδέλφεια τής
Αμερικής, με την έκρηξη τού ελληνοτουρκικού
πολέμου. Κατατάχθηκε στο Ανεξάρτητο
Σύνταγμα τών Κρητών και έλαβε μέρος σε
όλους τους Μακεδονικούς και Ηπειρωτικούς
αγώνες καθώς και στην ηρωική γιγαντομαχία
τού Μπιζανίου. Ύστερα από την εκπόρθηση
τού Μπιζανίου αφέθηκε στη φρουρά τού
Λιασκοβικίου έως ότου απολύθηκαν οι
εθελοντές.
Μπουγδάνος
Παντελής. Από τα Λειβάδια. Στρατιώτης
τής 8ης Μεραρχίας. Έλαβε μέρος σε
όλες τις μάχες του Ηπειρωτικού αγώνα
και στη συνέχεια σε όλες τις μάχες που
σύναψε η 8η Μεραρχία μέχρι το τέλος
τών Βαλκανικών Πολέμων.
Αναστασάκης
Θεμιστοκλής. Από το Βροντάδο. Στρατιώτης
τής 8ης Μεραρχίας. Έλαβε μέρος και
στους δυό πολέμους, στις μάχες όπου
έδρασε η Μεραρχία του.
Κάβουρας
Ιωάννης. Από το Βροντάδο. Στρατιώτης
τού Τάγματος τών Γαριβαλδινών. Έλαβε
μέρος στις μάχες τής Ηπείρου, όπου
έδρασαν οι Γαριβαλδινοί.
Μάσχας Κων/νος.
Από τον Κάμπο. Ομοίως με τον προηγούμενο
είχε καταταγεί στο Τάγμα τών Γαριβαλδινών.
Παλαιούδης
Νικόλαος. Από τη Χίο. Στρατιώτης του
1ου Συντάγματος της 2ης
Μεραρχίας. Έλαβε μέρος στην Ηπειρωτική
εκστρατεία και φονεύθηκε
κατά την ηρωική έφοδο κατά του Μπιζανίου.
Σύμφωνα με
την Εφημερίδα «ΝΕΑ ΧΙΟΣ» της 3ης
Ιουλίου 1914, η «εν Αγίω Μάρκω Βροντάδου
Φιλεκπαιδευτική Αδελφότης τών Αγίων
Δώδεκα Αποστόλων» στις 30 Ιουνίου 1914
τέλεσε Μνημόσυνο υπέρ του Νικολάου Ι.
Παλαιούδη.
«Εις το μέσον
του ναού, τη φροντίδι του διοικητικού
συμβουλίου της αδελφότητος, είχε στηθεί
κενοτάφιον εφ’ ου κατέθεσαν δίσκον
κολλύβων υπέρ του ανδρείως εν Ηπείρω
πεσόντος Νικολάου Ι. Παλαιούδη, μέλους
της αδελφότητος. Εις δε το σημαιοστόλιστον
και μυρσινοστόλιστον προαύλιον αυτού,
επί οκρίβαντος μεγαλοπρεπώς δια κλάδων
δάφνης, φοινίκων και άλλων ανθέων
ευπρεπισμένου, είχεν αναρτηθή κακαλυμμένη
δια της κυανολεύκου η εικών τού ενδόξου
παλληκαριού.
Μετά το πέρας
της Θείας Λειτουργίας εψάλη η επιμνημόσυνος
δέησις και μετά ταύτα, των ιερέων
ενδεδυμένων τας ιερατικάς αυτών στολάς
και των ιεροψαλτών ψαλλόντων το ΄Ανδρός
ήρωος υπερμάχου πατρίδος ευσεβώς
πεσόντος αιωνία η μνήμη΄, ήλθεν εις το
μέρος όπου η εικών του αθανάτου νεκρού.
Εκεί, ένθα εις
δύο στοίχους εκατέρωθεν ήσαν παρατεταγμένοι
οι εκ Βροντάδου στρατιώται του 3ου
λόχου του Τάγματος της Πολιτοφυλακής
Χίου υπό τον δεκανέα Σουσούρην, ο
διευθυντής της Σχολής αγ. Μάρκου ελλογ.
κ. Μάρκος Αγ. Βασιλάκης ανελθών εις τον
οκρίβαντα απεκάλυψεν την εικόνα του
παλληκαριού και εστεφάνωσε αυτήν ειπών
τα εξής περίπου:
΄Αναπαύου
αθάνατε νεκρέ! Αναπαύου της νέας Ελληνικής
εποποιίας λεοντόθυμο παλληκάρι! Ναι
αναπαύου, διότι εξετέλεσες το προς την
πατρίδα ιερόν σου καθήκον, αναπαύου
διότι εμπνεόμενος υπό του θείου έρωτος
της Ελευθερίας ηγωνίσθης τον ενδοξότερον
και αγιώτερον όλων των αγώνων αγώνα,
τον αγώνα της πίστεως και της πατρίδος.
Δια του ενδόξου
θανάτου σου κατέστης η δόξα, το καμάρι
και το αγλάισμα όχι μόνον του ηρωοτόκου
και ευάνδρου Βροντάδου μας αλλά και της
μυροβλήτου Χίου απάσης. Ήνοιξας δια της
λαμπράς ταύτης πράξεώς σου στάδιον
μεγάλης δόξης και μεγάλου μέλλοντος. Η
μεγάλη μας μητέρα, η τροπαιούχος και
δαφνοστεφής Ελλάς, σοι προσφέρει το
αιώνιον φίλημα της αθανασίας και εγγράφει
το όνομά σου με χρυσά και ανεξίτηλα
γράμματα εις τον Πανελλήνιον Πίνακα
της δόξης, εκεί όπου έγραψεν τα ονόματα
και των άλλων ενδόξων τέκνων της.
Η Χίος, η
μυροβόλος και ευανθής πατρίς σου, από
μακράν ραντίζει με μύρα και ραίνει με
άνθη πολλά τον τάφον σού, του λεοντοκάρδου
τέκνου της, τέκνου το οποίον την ετίμησεν
και την εδόξασεν. Η πολυπαθής μεν αλλ’
αθάνατος Ήπειρος, η δευτέρα αύτη πατρίς
σου υπέρ της οποίας έχυσες το τιμημένον
αίμα σου, σφιγκτά σφιγκτά σ’ αγκαλιάζει
και χύνει ευγνωμοσύνης δάκρυα προ του
σιωπηλού τάφου σου. Η δε Φιλεκπαιδευτική
Αδελφότης των Αγίων Δώδεκα Αποστόλων,
της οποίας μέλος πιστόν και τίμιον
διετέλεσας, ψάλλει ωδάς, παιάνας προς
την ένδοξον και ακήρατον μνήμην σου και
ευλαβώς δι’εμού στεφανώνει την εικόνα
σου, αποτίουσα φόρον αϊδίου τιμής και
ευγνωμοσύνης προς σε, τον αθάνατον
νεκρόν.
Στρατιώται,
τιμήσατε και σεις την Ελλάδα μας, την
Χίον μας, τον Βροντάδον μας, καθ’ ον
τρόπον ο ήρως Παλαιούδης, αυτό το αθάνατο
παλληκάρι, ο λεβέντης, την ετίμησεν.
Αυτός απέθανεν αλλά το παράδειγμά του
θα ζη. Και τι λέγω ‘το παράδειγμά του
θα ζη’. Αυτός ο ίδιος θα σας παρακολουθή
αοράτως, αυτός θα παρουσιάζηται
ενδεδυμένος με το χρυσοϋφαντον φόρεμα
της δόξης, με το φόρεμα το οποίον ενδύει
τον Έλληνα στρατιώτην ο προς την πατρίδα
έρως. Αυτός, στρατιώται, αυτός καθ’ ην
στιγμήν ξεσπαθωμένοι θα κτυπήσετε εις
την απέναντί μας σκλάβα γην, στην τάλαινα
Μικράν Ασίαν, όπου ο βάρβαρος οργιάζει,
θα σας παρουσιασθή ως ο ισχυρός Άγγελος
της Αποκαλύψεως, φωτεινός και λάμπων.
Ναι, στρατιώται, τοιούτος θα σας
παρουσιασθή ο ήρως Παλαιούδης, διότι
τόσην λαμπρότητα περιβάλλεται μετά
θάνατον εκείνος που θα σκοτωθή για την
πατρίδα. Αυτόν θα ακούσετε εκείνην την
ώραν που θα πατήσετε το πόδι σας στην
Κρήνην, στ’ Αλάτσατα, στην Κάτω Παναγιά,
Λιθρί, Μελί, Αγ. Παρασκευήν, Ρείς Δερέ,
Καραμπουρνού, και τέλος εις όλα τα μέρη
της Ιωνίας εις τα οποία φονεύει,
απαγχονίζει, καρατομεί, στραγγαλίζει,
ακρωτηριάζει, γλωσσοτομεί, ατιμάζει,
βεβηλώνει, τουφεκίζει, χλευάζει,
κατακρεουργεί, εκτυφλοί, ο άπιστος, ο
βάρβαρος, ο αιμοβόρος Αγαρηνός.
Αυτόν λέγω θα
ακούσετε, τον Παλαιούδη, να σας λέγη
‘συστρατιώται, τελειώσατε το έργον,
σώσατε την Ιωνίαν, τρέξατε στην Αγιά
Σοφιά για να τελέψη η πρώτη λειτουργία!’
ΜΙΧ.
Ν. ΓΛΥΚΑΣ».
Απέσος Νικόλαος.
Στρατιώτης από τη Χίο. Έλαβε μέρος στην
Ηπειρωτική εκστρατεία και έπεσε
κατά τις ηρωικές εναντίον τού Μπιζανίου
εφόδους.
Γδύσης
Αναστάσιος. Στρατιώτης τού 8ου
Ευζωνικού Τάγματος. Έλαβε μέρος στην
Ηπειρωτική εκστρατεία. Τραυματίσθηκε
στην επίθεση κατά του Μπιζανίου.
Σβόκος
Παναγιώτης. Από τα Καρδάμυλα. Έλαβε
μέρος στην Ηπειρωτική εκστρατεία.
Ταμβάκος
Κων/νος. Από τη Χίο. Στρατιώτης τού
Αναξαρτήτου Συντάγματος υπό την αρχηγία
τού Αντωνίου Ηπίτη.
Σαλβάγος
Κων/νος. Από τη Χίο. Στρατιώτης τού
προαναφερθέντος Συντάγματος.
Κανελλάκης
Κ. Αλέξανδρος. Από τη Χίο. Στρατιώτης
επίσης του Ανεξαρτήτου Συντάγματος.
Έλαβε μέρος στη Μακεδονία στην καταδίωξη
του Μπεκήρ αγά, και στην Ήπειρο μαζί με
τους δύο προηγούμενους στρατιώτες στις
μάχες Γλυκή, Οκητά Γαρδίκη. Λόγω οξείας
πνευμονίας στάλθηκε στο Νοσοκομείο και
από εκεί στη Χίο.
Πασπάτης
Ευάγγελος. Από τη Χίο. Στρατιώτης τού
Ανεξαρτήτου Τάγματος Φιλιακού. Έλαβε
μέρος στον Ηπειρωτικό αγώνα.
Κλαδιάδης
Ιωάννης. Από τη Χίο. Δεκανέας τού
Ανεξαρτήτου Τάγματος Φιλιακού.
Μοχλίδης
Μιχαήλ. Από τη Χίο. Στρατιώτης τού
Ανεξαρτήτου Συντάγματος. Έλαβε μέρος
στον Ηπειρωτικό αγώνα.
Φράγγος Μάρκος.
Από τα Καρδάμυλα. Έλαβε μέρος στον
ελληνοτουρκικό πόλεμο και τραυματίσθηκε
στη μάχη τής Μανωλιάσσας.
Πατέρας
Γεώργιος. Στρατιώτης από τις Οινούσσες.
Έλαβε μέρος στον ελληνοτουρκικό πόλεμο.
Τσιμπιρλής
Γεώργιος. Στρατιώτης από τα Νένητα.
Έλαβε μέρος στον Ηπειρωτικό αγώνα.
Δρόσος. Ε.
Δρόσος. Από τη Χίο. Σπούδαζε στη Δρέσδη
τής Γερμανίας. Με την έναρξη τού πολέμου
έσπευσε στη φωνή τής πατρίδας και έλαβε
μέρος στον ελληνοτουρκικό πόλεμο σ’όλες
τις μάχες τής Ηπειρωτικής εκστρατείας
καθώς και στη γιαγαντομαχία τού Μπιζανίου.
Με την κήρυξη τού ελληνοβουλγαρικού
πολέμου, μεταφέρθηκε με τη Μεραρχία του
στα Μακεδονικά πεδία προς κατάληψη τής
Ξάνθης και της Γκιουμουλτζίνας, μαχόμενος
στις μάχες τού Νευροκοπίου.
Δρόσος Ε.
Μιχαήλ. Από τη Χίο. Μεγαλύτερος αδελφός
τού προηγούμενου. Έλαβε μέρος στον
Ηπειρωτικό αγώνα, στη μάχη τής Σιάτιστας,
Καιλαρίων, Γρεβενών καθώς και στην
εκπόρθηση τού Μπιζανίου όπου και
τραυματίσθηκε σοβαρά. Στη συνέχεια,
λόγω ασθένειας, αποσπάσθηκε μετά την
ανάρρωσή του στην πολιτοφυλακή τής
πόλεως Χίου, όπου και παρέμεινε υπηρετώντας
με βαθμό δεκανέως μέχρι την απόλυσή
του.
Παπαιωάννου
Νικόλαος. Από το Λιθί. Στρατιώτης του
14ου πεζικού Συντάγματος της 8ης
Μεραρχίας. Έλαβε μέρος στον ελληνοτουρκικό
πόλεμο σε όλες τις μάχες τού Μακεδονικού
μετώπου, όπου έδρασε η Μεραρχία του. Στη
συνέχεια πολέμησε στην Ήπειρο, στη μάχη
Πεστών, στη μάχη Πέντε Πηγαδιών και στη
γιγαντομαχία τού Μπιζανίου. Στην
τελευταία αυτή μάχη τραυματίσθηκε στο
κεφάλι, κατά την έφοδο στη θέση Αυγό.
Χανιώτης
Ιωάννης. Από την Πυραμά. Υπηρέτησε
στις επιχειρήσεις της Ηπείρου ως
τραυματιοφορέας. Αποσπάσθηκε αργότερα
στη φρουρά τής Χίου όπου υπηρέτησε ως
δεκανέας.
Γιαλούρης Μ.
Αντώνιος. Από το Ριζάρι τής Χίου.
Κατατάχθηκε στο Ανεξάρτητο Σύνταγμα
και έλαβε μέρος στις μάχες Αετορράχης,
Πεστών, Μανωλιάσσας και Εμίν Αγά.
Παπά Σεργώνης
Κων/νος. Από τα Μεστά. Στρατιώτης τού
15ου Συντάγματος της 8ης
Μεραρχίας. Έλαβε μέρος στον Ηπειρωτικό
αγώνα και τραυματίσθηκε σοβαρά στο
πόδι.
Μαυράκης
Μιχαήλ. Από τα Λειβάδια. Στρατιώτης
του 25ου πεζικού Συντάγματος της
9ης Μεραρχίας. Έλαβε μέρος σε όλες
τις μάχες, όπου επιχείρησε η Μεραρχία
του.
Γεωργιλής Σ.
Παναγιώτης. Από τα Καρδάμυλα. Δεκανέας
του 25ου Συντάγματος της 9ης
Μεραρχίας. Έλαβε μέρος στον Ηπειρωτικό
αγώνα.
Πασπάτης
Ευάγγελος. Από τη Χίο. Στρατιώτης του
25ου Συντάγματος της 9ης
Μεραρχίας.
Λύρας Α.
Στέφανος. Από τις Οινούσσες. Υποδεκανέας
του 23ου Συντάγματος της 5ης
Μεραρχίας. Έλαβε μέρος και στους δυό
πολέμους. Στον ελληνοτουρκικό πόλεμο
προέλασε από τη Φλώρινα προς τα Γιάννενα
ως πλαγιοφυλακή της 3ης Μεραρχίας
και στη συνέχεια παρέμεινε ως φρουρά
στην επαρχία της Κολωνίας. Στον
ελληνοβουλγαρικό πόλεμο ήλθε με τη
Μεραρχία του στις προφυλακές του Νάρεσι.
Έλαβε μέρος στη μάχη Καραμπουρνάρ, στη
γιγαντομαχία του Κιλκίς, στη μάχη
Κάγιαλι, στην έξοδο των Στενών της
Κρέσνας και στην έξοδο των Στενών της
Τζουμαγιάς.
Λεμός Π.
Γεώργιος. Από τις Οινούσσες. Έλαβε
μέρος ως στρατιώτης στην Ηπειρωτική
εκστρατεία.
Μαντζαβίνος
Σ. Μιχαήλ. Στρατιώτης από τις Οινούσσες.
Έλαβε μέρος στην κατάληψη της Χίου, στη
συνέχεια στις επιχειρήσεις τής Ηπείρου.
[Πηγές: α)
Εφημερίδα ΝΕΑ ΧΙΟΣ έτους 1914
β)
Περιοδικό ΧΙΑΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ έτους 1919, Κων/νου
Αμάντου «Η χρυσή βίβλος τών Χίων
πολεμιστών»]
Χίος:
18 Φεβρουαρίου 2013
Με τιμή!
Λεωνίδας Πυργάρης
Φιλόλογος
Το Γυμνάσιο Σταυρακίου συμμετέχει και τιμά τα 100ά Ελευθέρια της πόλης των Ιωαννίνων
Το Γυμνάσιο Σταυρακίου συνεχίζοντας τις εκδηλώσεις με αφορμή τα 100ά Ελευθέρια της πόλης των Ιωαννίνων, έπειτα από την συμμετοχή στην Εκπαιδευτική Διημερίδα της Δ/θμιας Εκπ/σης με το εκπαιδευτικό παιχνίδι «Στο δρόμο για την απελευθέρωση» - Προσεγγίζοντας την ιστορία της Απελευθέρωσης των Ιωαννίνων, διοργανώνει έκθεση ζωγραφικής με έργα των μαθητών και των μαθητριών του τα οποία θα εκτίθενται μέχρι και τις 20 Μαρτίου στο Πνευματικό Κέντρο Σταυρακίου.
Επίσης την παραμονή της 21ης Φεβρουαρίου προγραμματίζει επίσκεψη στα Τουρκικά οχυρά της Σαδοβίτσας (Μάρμαρα) όπου θα πραγματοποιηθεί ξενάγηση στο χώρο και ομιλία από τον κύριο Χάρη Λεοντάρη ο οποίος έχει γράψει σχετικό βιβλίο με τίτλο: «Η Σαδοβίτσα στην απελευθέρωση των Ιωαννίνων 1912-13».
Θα
γίνει ιδιαίτερη αναφορά στον Σαδοβιτσινό δάσκαλο Δημήτρη Παπαϊωάννου ο
οποίος υπήρξε σύνδεσμος και πληροφοριοδότης του ελληνικού στρατού την
περίοδο της πολιορκίας της πόλης των Ιωαννίνων και συνέβαλε τα μέγιστα
στην τελική νίκη και την απελευθέρωση της πόλης των θρύλων και των
παραδόσεων. Θα αποδοθεί με τον βιωματικό αυτό τρόπο από τους μαθητές του
Γυμνασίου Σταυρακίου η πρέπουσα και οφειλόμενη τιμή στον αγωνιστή
δημοδιδάσκαλο ο οποίος σε επιστολή του προς τον Δ. Σαλαμάγκα το 1961, μεταξύ άλλων, αναφέρει χαρακτηριστικά: «Ὅλη αὐτὴ ἡ προσπάθειά μου, ἐγένετο ἄνευ οὐδεμιᾶς ἀνταμοιβῆς , οὐδὲ μιᾶς δραχμής.
Μόνον καὶ μόνον, διὰ να ἀναπνεύσω τὸν ἀέρα τας Ἐλευθερίας.
Αὐταὶ εἶναι αἱ ἐθνικαί μου ὑπηρεσίαι, ἀγαπητέ μου κ. Δ. Σαλαμάγκα
καὶ πιστεύω νὰ σᾶς διεφώτισα πλήρως.
Σᾶς χαιρετῶ ἐγκαρδίως
Δ. Παπαϊωάννου
Παλαίμαχος Συνταξιοῦχος Δημοδιδάσκαλος»
Ο ρόλος των γυναικών στη νίκη των Ελλήνων και στην απελευθέρωση των Ιωαννίνων
Περίοδος 1912-1913
 |
| φωτό: ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ |
Κατά
την περίοδο 1912-1913,
την
αφορμή για την εκδήλωση πολεμικής δραστηριότητας
των Ηπειρωτισσών έδωσε η δράση του
«Μικτού Ηπειρωτικού Στρατεύματος».
Σε έκθεση του πρώτου διοικητού του
σώματος, Δημητρίου Μπότσαρη, γίνεται
ιδιαίτερη αναφορά στην προσφορά των
Ηπειρωτισσών στον αγώνα εναντίον
των
Τούρκων και συγκεκριμένα αναφέρεται
ότι «…άλλαι
εβοήθησαν αυθορμήτως εις
την
μεταφοράν πολεμοφοδίων και τροφίμων,
άλλαι δε συμμετέσχον ουσιαστικώς εις
τον
αγώνα, δείξασαι σταθερότητα ηθικού
σθένους κατά τάς μάχας…».
Στην
έκθεση αυτή μνημονεύεται και η Μαρία
Ναστούλη (Κώστα Κίτσαινα), από τα
Δερβίζιανα.
Στις 24
Οκτωβρίου 1912
έγινε
καπετάνισσα, τίτλος τιμητικός αλλά και
ουσιαστικός, και αμέσως ανέλαβε δράση
στο πεδίο μάχης. Ο αθηναϊκός τύπος της εποχής
στις 25/11/1912 έγραψε πως η καπετάνισσα
Μαρία Κωστακίτσαινα «…επέδειξε θάρρος
και ανδρεία πολεμούσα όρθια επί ώρα και
συνετέλεσε σημαντικώς εις την απόκρουση
των Τούρκων, οι οποίοι επετέθησαν
εναντίον του χωριού της, δια να το πυρπολήσουν».
Σπουδαία
ήταν η συμβολή των γυναικών των Τσεριτσάνων
στις
στρατιωτικές επιχειρήσεις
για την απελευθέρωση των Ιωαννίνων.
Όταν το
1912-1913
ο ελληνικός στρατός
προσπάθησε να ξεπεράσει τα εμπόδια των
τουρκικών οχυρώσεων γύρω από τα
Ιωάννινα δημιουργήθηκε η ανάγκη
προστασίας του από ενδεχόμενη αντεπίθεση
των τουρκικών
στρατευμάτων που βρισκόταν στην Παραμυθιά
Θεσπρωτίας. Έτσι,
τοποθετήθηκαν
στα Τσερίτσανα διμοιρίες εθνοφρουρών
και από τη στιγμή εκείνη ξεκίνησε
η προσφορά των γυναικών των Τσεριτσάνων,
καθώς ανέλαβαν τη μέριμνα των
στρατιωτών, την παρασκευή ενδυμάτων
και την εύρεση τροφής, γενικά ανέλαβαν πολλαπλούς
ρόλους, όπως μαγείρισσες, τραυματιοφορείς
και νοσοκόμες. Η δυνατότητά τους
να κινούνται με μεγάλη ευελιξία σε
δύσβατες περιοχές αποδείχθηκε καθοριστική:
Κατά
τη διάρκεια προετοιμασίας επίθεσης
εναντίον των εχθρικών στρατευμάτων τα μεταγωγικά
του στρατού ακινητοποιήθηκαν από τις
λάσπες. Τότε οι γυναίκες κουβάλησαν
στις πλάτες τους όλα τα πολεμοφόδια και
τα φάρμακα έως το μέτωπο των Ελλήνων
στρατιωτών. Έχοντας, λοιπόν, ως στήριγμα
τη γυναικεία αυτοθυσία και δράση
ο ελληνικός στρατός οδηγήθηκε στη νίκη.
Τα
Τσερίτσανα είναι χωριό χτισμένο στις
νοτιοδυτικές πλαγιές της Ολύτσικας,
σε
υψόμετρο περίπου χιλίων
μέτρων και κατοικούμενο κυρίως από
φτωχούς κτηνοτρόφους, που αγαπούσαν τα
γράμματα και έπαιξαν
σημαντικό ρόλο στους εθνικούς αγώνες.
Πηγή:
Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ ΚΑΙ Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΤΗΣ ΘΕΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΤΗ ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΠΟΧΗ [Ελένη Μπαλάσκα, Ανδριανή Οικονόμου, Χρυσόστομος Στύλιος]
«Εκατό χρόνια
από τότε ...
»
Η εκδήλωση στα
Τσερίτσανα προς τιμήν των Γυναικών των Τσεριτσάνων
Πραγματοποιήθηκε
τη Δευτέρα 18/2/2013, η καθιερωμένη εκδήλωση
προς τιμήν των Γυναικών των Τσεριτσάνων,
οι οποίες ένα αιώνα πριν συνέβαλαν με
το δικό τους τρόπο στην επιτυχία των
επιχειρήσεων για την απελευθέρωση των
Ιωαννίνων, ανεβάζοντας στην πλάτη
πυροβόλα και πυρομαχικά στα "Δυο
Βουνά" της Ολύτσικας και παρέχοντας
επί τρίμηνο υπηρεσίες διοικητικής
μέριμνας όχι μόνο στους πυροβολητές
της Ολύτσικας, αλλά και σε χιλιάδες
άλλους μαχητές της Λευτεριάς, που
διέρχονταν ή στάθμευαν προσωρινά στο
χωριό τους. Σύμφωνα με το πρόγραμμα
εψάλη επιμνημόσυνη δέηση στον Αι-Νικόλα
των Τσεριτσάνων παρουσία του Δημάρχου
Δωδώνης κ. Κατσανάκη μετά την οποία
μίλησε εμπνευσμένα ο κ. Ιωαν. Αναγνώστου,
Φιλόλογος - Σχολικός Σύμβουλος Β/θμιας
εκπαίδευσης. Ακολούθησε κατάθεση
στεφάνων από τον Δήμαρχο και τους
εκπροσώπους της περιφέρειας Ηπείρου,
του Δήμου Ιωαννιτών ( κ. Θ. Μπέγκας και
κ. Μ. Χατζηεφραιμίδης ), της Πανηπειρωτικής
Συνομοσπονδίας, του Συνδέσμου Εφέδρων
Αξιωματικών Ν. Ιωαννίνων, του Πνευματικού
κέντρου Δωδώνης κλπ. και ξενάγηση στην
έκθεση φωτογραφίας που επιμελήθηκε ο
κ. Κ. Κόκκας, το έργο του οποίου παρουσίασε
ο Φιλόλογος κ. Σ. Βακάλης. Οι Τσεριτσανιώτες
ευχαριστούν όλους εκείνους, που συνέβαλαν
στην επιτυχία της εκδήλωσης και ιδιαίτερα
τα μέλη (κ.κ. Ε. Κοκκίνη, Ι. Κωλέτση, Ε.
Κόκκα κλπ) και το Διοικ. Συμβούλιο του
Μορφωτικού Συλλόγου Πλατανίων και του
Συλλόγου Πλατανιωτών Ιωαννίνων "ΤΑ
ΤΣΕΡΙΤΣΑΝΑ" και δηλώνουν αποφασισμένοι
να συνεχίσουν τον αγώνα τους να καταργηθεί
το παρατσούκλι Πλατάνια και να επανέλθει
σε χρήση το μόνο πραγματικό και αποδεκτό
όνομα ΤΣΕΡΙΤΣΑΝΑ για το χωριό τους.
Η απελευθέρωση των χωριών της Μουργκάνας και των Φιλιατών
«
Όλα τα χρόνια της
σκλαβιάς- νιάτα καημένα νιάτα μου
κι είκοσι χρόνια
κλέφτης- νιάτα μου και λεβεντιά μου».
Στις 26 Φεβρουαρίου
1913 απελευθερώθηκαν οι Φιλιάτες. Την
περιγραφή εκείνων των ημερών μας δίνει
με ιστορικό σημείωμα, γραμμένο το 1915, ο
Ξεχωρίτης Μηνά Μπάλλος.
Το σημείωμα αυτό
το φύλαξε σαν κόρη οφθαλμού ο γιος
του Χρήστος και το δημοσίευσε στην
εφημερίδα "τα ΝΕΑ των Φιλιατών"
στη μνήμη των ηρώων
του καιρού εκείνου.
ΦΟΙΝΙΚΙ ΦΙΛΙΑΤΩΝ. ΟΜΑΔΑ ΚΡΗΤΩΝ ΚΑΙ ΝΤΟΠΙΩΝ ΕΘΕΛΟΝΤΩΝ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ.
(ΙΔΡΥΜΑ ΑΚΤΙΑ ΝΙΚΟΠΟΛΙΣ)
«Το
1912- 13 ήμουν 21 χρονών που άκουγα τους
μεγαλύτερους άντρες του χωριού που
αναφέρονταν στα 16 χωριά και στα βάσανα
που υπέστησαν όλα τα χρόνια της
Τουρκοκρατίας. Τα 16 χωριά ήταν από τον
Τσαμαντά μέχρι και του Κούτση και
Κεραμίτσα, Μαλούνι, Κοκκινολιθάρι. Δε
τα υπόλοιπα 9 χωριά Παλαμπάς, Φατήρι,
Άγιοι Πάντες, Πόβλα,Ξέχωρο Ζεϊνέλι,
Ξέχωρο Μέμι, Ξέχωρο Ντέμι, Αράχοβα,
Λίμποβο. Αυτά τα 9 χωριά ήταν παραρτήματα
στα 16 χωριά. Όλα αυτά ήταν τσιφλίκια των
αγάδων. Η βαρβαρότητα των Τούρκων όλα
τα χρόνια της σκλαβιάς ήταν αβάστακτη.
Οι αρπαγές των προϊόντων, οι δολοφονίες,
οι βιασμοί, οι φυλακίσεις κι εκτοπίσεις
είχαν σκοπό την αλλαξοπιστία.
Κατ’ αρχή επί
των ημερών μου εισέπρατταν
από τους ραγιάδες το ένα τρίτο της
παραγωγής των σιτηρών. Δύο Τούρκοι που
λέγονταν Σπαήδες, ο Ντραγάτης κι ο
Μουχτάρης του χωριού -όλοι συνυπεύθυνοι
στην είσπραξη των φόρων. Αλίμονο αν
κάποιος ηθελημένα έκρυβε κάτι. Αυτός ο
φόρος και ο φόρος από τα ζώα στα βοσκοτόπια-
που λεγόταν Τσελέπικο-πήγαιναν υπέρ
του αγά. Δε ο φόρος κατά κεφαλήν της
οικογένειας που λεγόταν χαράτσι θα
πήγαινε υπέρ του Πασά ή του Σουλτάνου.
Το χωριό μας το
Ξέχωρο, το κατείχε ο αγάς Μέτε Τσάνες.
Όποτε του γούσταρε έβγαινε στο χωριό
και ζητούσε επιβλητικά: «Πο,
εσύ θα μου φέρεις έναν τράγο, για το
Ρεμεζάνι. Πο, εσύ θα μου φέρεις ένα
κριάρι, για την Κουρμπάνη. Πο, θα φέρεις
τόσο μέλι για το νταβέτι. Και εσύ θα
φέρεις αυτή τη βόϊδι για τη ζευγάρι κι
εσύ θα έρχεσαι να δουλέψεις με τη
ζευγάρι».
Όποιος δεν υπάκουε
έβαζε ο αγάς τα παλικάρια του και τον
σκότωναν εν ψυχρώ, όπως τον Γρηγόρη
Τσιρώνη στη μέση στο χωριό κι όπως και
την επίθεση που έκανε στο Γιώρη Μπάλλο
να τον σκοτώσει κι έγινε το αντίθετο. Ο
Γιώρη Μπάλλος έζησε 17 χρόνια φυγόδικος
επικηρυγμένος από τον πατέρα του θύματος
Ρετζέπη τριακόσια Ναπολεώνια χρυσά
όποιος πάει το κεφάλι του Μπάλλου στο
Φιλιάτι
Το 1912 που ο
Ελληνικός στρατός κατέλαβε την Άρτα
και την Πρέβεζα ανασυντάχθηκε για να
καταλάβει και τα Γιάννενα. Ο Εσάτ Πασάς
που κατείχε τότε τοπασαλίκι στα Γιάννενα,
φοβούμενος μήπως πάνε οι εναπομείναντες
Σουλιώτες και οι 16χωρίτες ενίσχυση στον
Ελληνικό στρατό, διέταξε τον διοικητή
των Τούρκων στο Φιλιάτι Μουαρέμ αγάς
(ο οποίος τον τακτικό στρατό τον έστειλε
ενίσχυση στα Γιάννενα), να στρατεύσει
και να συντάξει όλο το ρέμπελο (αγύμναστο
στρατό) να κάνουν ουκίμι (επίθεση) στα
16 χωριά, να σκοτώσουν, να κάψουν, να
λεηλατήσουν, ούτως ώστε να ασχοληθούν
οι άντρες με τις οικογένειές τους.
Στο Φιλιάτι τότε
ήταν ένας καταξιωμένος άνθρωπος από το
Φοινίκι ο Τάσος Σωτηρίου, ο οποίος είχε
εύνοια από τους Τούρκους και ο οποίος
για λόγους πολιτικής εξυπηρετούσε τους
Τούρκους στην διεκπεραίωση της
αλληλογραφίας. Απώτερός του σκοπός ήταν
να προσέχουν τα κατωχώρια από κακοήθειες
και όπου αλλού του περνούσε από το χέρι.
Ένας αγάς φίλος του και με τον όρκο της
μπέσας πρόδωσε το μυστικό της διαταγής
του πασά και την προετοιμασία της
επίθεσης στα16 συν 9- 25 χωριά. Ο Τάσος
διακινδυνεύοντας τον εαυτό του από
αντιπροδοσία, έστειλε με τον Κώστα
Καπλάνη πούσουλα (σημείωμα) στο Ξέχωρο
το οποίο παρέλαβε ο Γιώρη Μπέκος και ο
Φίλια Γκαρώνης, οι οποίοι αμέσως το
κοινοποίησαν σε όλα τα χωριά, μέρος από
τους άντρες να καταλάβουν τα μετερίζια
στο Μαυρονέρι και στα βράχια του Ντάγκα
στο Μπογάζι Ξεχώρου να αμυνθούν έστω
και προσωρινά να προλάβουν οι υπόλοιποι
άντρες να βγάλουν τους κατοίκους από
τα χωριά και ό,τι υπάρχοντα απαραίτητα
μπορέσουν. Οι Τούρκοι απέτυχαν στα
μετερίζια, στο δε μετερίζι Ξεχώρου είχαν
10 νεκρούς από τους οποίους κατάφεραν
οι ραγιάδες με τον τρόπο τους και τους
πήραν 7 όπλα και μετά πήραν οι Τούρκοι
τους νεκρούς. Όμως οι Τούρκοι δεν
πτοήθηκαν, ανέβηκαν από το βουνό Ξεχώρου
και της Κάργιανης. Στη Σκάλα Κεραμίτσας
έγινε σκληρή μάχη, στη Βίγλα Κεραμίτσας,
Μαλούνι άφησαν οι ραγιάδες και πλησίασαν
οι Τούρκοι στο μετερίζι.
Ένας οπλαρχηγός
ραγιάς ο Σωτήρης Λιώλιος φώναξε: «Ω
Μωαρέμ αγά έβγα ωρέ στο μεϊντάνι ν’
αλλάξουμε από ένα και ρίξε πρώτος»
Ο Μωαρέμης για να μη
πέσει χαμηλά κι επειδή του είπε ρίξε
πρώτος και αφού άλλαξαν τον όρκο της
μπέσας το αποφάσισε. Έριξε πρώτος και
αστόχησε. Έριξε ο ραγιάς και τον έριξε
κάτω, μέχρι να τον πάνε στο Φιλιάτι
πέθανε.Κι έτσι μεταπολεμικώς βγάλανε
το τραγούδι «Μεσ’
τη Βίγλα στο Ντερβένι σκότωσαν τον
Μουαρέμι, πού 'χε άλογο με γκέμι».
Άρχισε ο κλεφτοπόλεμος,
μεγάλη μάχη στην Πρέσπα, εκεί σκοτώθηκε
ο Φέζο αγάς. Όλα τα χωριά αμύνθηκαν στη
Σκάλα της Κίτσενας, Βελούνα, Μεγάλη Ράχη
και Πλόκιστα. Οι Τούρκοι μαθαίνοντας
ότι ο Ελληνικός στρατός πολεμάει στο
Μπιζάνι κατάλαβαν τι τους περιμένει
και υποχώρησαν παίρνοντας μαζί τους
δεκαπέντε χιλιάδες ζώα και ό,τι άλλο
βρήκαν στα σπίτια.
Οι κάτοικοι των
χωριών που είχαν φτάσει στα δάση, στα
μοναστήρια της Καμίτσιανης και τα χωριά
της Μουργκάνας, επανήλθαν στα κακά της
μοίρας τους. Κουβαλώντας οι Τούρκοι
τους νεκρούς τους λέγανε «τεβράν
κοκ δάσιδες»
μας βάρεσαν δάσιδες
κατακέφαλα, και τότε μας βγήκε το
παρατσούκλι από τα δάση, δάσιδες-
Ντάτσιδες. (τι έχουν να πουν τα αρβανιτοχώρια
γι αυτό; Που μας ειρωνεύονται οι δάσιδες
κι ντάτσιδες που ήταν μέχρι το 1944…
χουσμεκιάρηδες των τούρκων;)
Τα χωριά μας
παρά την φτώχια και την πείνα που τα
έδερνε άρχισαν να στέλνουν συνδέσμους
με γρήγορα περπατάρικα άλογα στη Ζίτσα
να φέρουν κανα καλό χαμπέρι από τα
Γιάννενα. Το πέρασμα του Καλαμά ήταν το
θεογέφυρο στο Λίθινο που περνάει ο
Καλαμάς κάτω από συμπαγή βράχο.
Το επίκεντρο
των αγγελιοφόρων ήταν η Κεραμίτσα και η Γλούστα.
Στις 22 του Φλεβάρη
εμένα και τον Ηλία Τσίτο μας έστειλαν
οι μεγάλοι του χωριού στην Κεραμίτσα
να μάθουμε κάτι. Κοντά στο ηλιοβασίλεμα
ξεκάμπισαν καλπάζοντας δυο καβαλάρηδες
από τη Ραβενή και μας φέρανε χαρμόσυνη
είδηση ότι χθες βραδινή ώρα, έπεσαν τα
Γιάννενα από τον ελληνικό στρατό, και
ακόμη ότι σε 3- 4 ημέρες θα κατέβει
ελληνικός στρατός να καταλάβει το
Φιλιάτι.Τροχαδάτοι φτάσαμε στο Ξέχωρο
που μας περίμεναν οι χωριανοί με ανοιχτές
αγκάλες. Χαρές και κλάματα. Ποτίστηκε
η Κούλα- το μεσοχώρι του χωριού- με
δάκρυα. Και πρώτος έπιασε το χορό ο Γιώρη
Μπάλλος.
«
Όλα τα χρόνια της
σκλαβιάς- νιάτα καημένα νιάτα μου
κι είκοσι χρόνια
κλέφτης- νιάτα μου και λεβεντιά μου».
ΙΕΡΟΣ ΛΟΧΟΣ ΦΙΛΙΑΤΩΝ ΣΤΟ ΠΡΟΑΥΛΙΟ ΤΟΥ ΝΑΟΥ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΟΣ
ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΩΝ ΦΙΛΙΑΤΩΝ
(ΙΔΡΥΜΑ ΑΚΤΙΑ ΝΙΚΟΠΟΛΙΣ)
Έπειτα από 2- 3
μέρες μαζεύτηκαν στου Τζούμα 50 άντρες
ένοπλοι και ανέβηκαν στο βουνό της
Σίδερης να προϋπαντήσουν τον Ελληνικό
στρατό. Την επόμενη μέρα ξεκάμπισε κάτω
από το Παλιωχώρι που πέρασε από ένα
ξυλογέφυρο στον Καλαμά, το τάγμα με
διοικητή το Γεώργιο Μαυρογιώργο. Εμείς
εκεί πάνω αρχίσαμε τους πυροβολισμούς,
το τάγμα προβληματίσθηκε και καθηλώθηκε
καθ’ ότι αν εμείς εκεί πάνω θα ήμασταν
Τούρκοι το τάγμα θα διακινδύνευε να
μπει στη Σκάλα να βγει στη Σίδερη και
για να μη διανύσει τα βουνά της Σίδερης
να κατέβει στο Φιλιάτι προώθησε ένα
λόχο να ανέβει πάνω για αναγνώριση. Οι
μεγάλοι άντρες της ομάδας μας συνέλαβαν
την κίνηση του τάγματος και στείλανε
δυο αγγελιοφόρους προς συνάντηση με το
λόχο να φύγει το δρόμο της Σκάλας να μην
ταλαιπωρηθεί.
Παρά τις υποσχέσεις
των αγγελιοφόρων οι τσαούσηδες του
λόχου δυσπιστούσαν και διέταξαν θέση
μάχης. Μόλις τους αντικρίσαμε είδαμε
δυο μέτρα άντρες ταλαιπωρημένους, με
το μουστάκι μέχρι το αυτί όλοι τους,
λερή φουστανέλα και γκέτες χακί.
Εναγκαλισμοί και κλάματα. Ο λόχος
διετάχθη καθήμενος ανά δυο πλάτη με
πλάτη. Αμέσως ήχησε η σάλπιγγα «προχωρείτε
προχωρείτε».
Αφού έγινε η εδαφική
αναγνώριση γύρω από το Φιλιάτι αλλά
καιτ ο ποτάμι γεμάτο και ερμηνεύοντας
το χάρτη εντοπίσθηκε στο Καλπάκι η
πέτρινη γέφυρα (η υπάρχων και σήμερα).
Επίσης και η άλλη γέφυρα στο Φιλιατιώτικο
κάμπο (που ανατινάχθηκε το 1944).
Ο λοχαγός κάλεσε
τρεις ομαδάρχες, τον πρώτο τον διέταξε
να καταλάβει το βράχο στο Καλπάκι, το
δεύτερο να μείνει επιτόπου και τον τρίτο
να καταλάβει τον Προφήτη Ηλία Πλαισίου
και μόλις γίνει η κατάληψη του υψώματος
να μεταδώσει το ανάλογο σύνθημα. με τους
ανάλογους πυροβολισμούς και το σύνθημα
αυτό να αναμεταδοθεί μετερίζι σε
μετερίζι, να φθάσει μέχρι το βράχο, στο
Καλπάκι, προκειμένου να ενημερωθεί το
τάγμα που θα ξεκαμπίσει για το Φιλιάτι.
Επίσης διετάχθη κάθε κίνηση με τάξη
μάχης και ακόμη να παρακολουθούνται
και να μεταδίδονται έπ’ ακριβώς τα
συνθήματα.Προηγήθηκαν δέκα μεσήλικες
από την ομάδα μας για το ξυλογέφυρο στο
ποτάμι Τζούμα, ακολουθώντας η διμοιρία
για το Πλαίσιο και παραπίσω ο λόχος, που
ο λοχαγός θα ρύθμιζε τα μετερίζια γύρω
από το Φιλιάτι. Ένας Λοχίας με δέκα
άντρες κατηφόρισε για την διακλάδωση
της Σίδερης. Εμείς ακολουθήσαμε καθ’
οδόν στην κατηφόρα. Η ομάδα μας μου
δώσανε εντολή να καλωσορίσω τον Ελληνικό
στρατό. Η επιλογή έγινε επειδή ήξερα
λίγα γράμματα.
Φτάσαμε στη
διακλάδωση. Πολλοί χριστιανοί και πολλοί
τούρκοι γονατιστοί, με τα φέσια στη
μασχάλη, τεμπενούσαν (προσκυνούσαν).
Ξεκάμπισε το τάγμα. Σε λίγο υψωμένο το
έδαφος ύψωσα τα χέρια και τη φωνή
λέγοντας:
«Μάννα
Ελλάδα. Καλωσορίζουμε τα παλικάρια σου
που από 400 χρόνια σκλαβιά ήρθαν να μας
απελευθερώσουν σε έναν τόπο ποτισμένο
με αίμα και δάκρια και τα αναστενάγματα
ακούγονται στα φαράγγια».
ΣΤΟ ΠΡΟΑΥΛΙΟ ΤΟΥ ΝΑΟΥ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΟΣ
ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΩΝ ΦΙΛΙΑΤΩΝ
(ΙΔΡΥΜΑ ΑΚΤΙΑ ΝΙΚΟΠΟΛΙΣ)
Αφού ενημερώθηκε ο
λοχίας του τάγματος παρουσιάστηκαν δυο
τούρκοι με έναν ντεσκερέ σε υψωμένο το
χέρι που έγραφε προς τους αξιωματικούς
του Ελληνικού στρατού: «Σαςπεριμέναμε
στο Φιλιάτι με ανοιχτές τις αγκάλες.
Στην πρώτη στροφή προς το Καλπάκι
ακούστηκαν 3 όπλα από το βράχο συνθηματικά
ότι ο εχθρός δεν προέβαλε αντίσταση.
Ήχησε η σάλπιγγα προχωρείτε προχωρείτε.
Ερμηνεύοντας
το χάρτη εντοπίσθηκε η ανωτέρω γέφυρα
διετάχθη και προηγήθηκε μια διμοιρία
με τάξη μάχης να καταλάβει ένα ύψωμα
στη Σπάταρι.Στη βρύση στο Καλπάκι πολλοί
Τούρκοι τεμπενούσαν (προσκυνούσαν). Ο
λόχος γύρισε δεξιά παραποτάμια να
καταλάβει τα υψώματα της Γρανίτσας.
Ένας άλλοςλόχος ανέβηκε κατά μέτωπο
στα υψώματα του Τάκα με τάξη μάχης και
με αποστολή κυκλωτικής κίνησης από
αριστερά ανέβηκε η διοίκηση του τάγματος
στου Τάκα. Ήχησε η σάλπιγγα προχωρείτε
προχωρείτε. Η καμπάνα της Αγίας Τριάδας
χτυπούσε χαρμόσυνα ενώ μια άλλη σάλπιγγα
ηχούσε στο δεσπόζων ύψωματης Γκόντριζας,
συνθηματικά ότι ο στόχος κατελήφθη.
Πέντε στρατιώτες ήρθαν στο διοικητή
και ανέφεραν ότι ένας λόχος παρελαύνει
μέσα στο Φιλιάτι. Ο δρόμοςγεμάτος
χριστιανούς κι τούρκοι γονατιστοί. Και
έναςπροηγείται με ένα ντεσκερέ στο
χέρι. Αυτός ήταν ο Τάσος Σωτηρίου από
το Φοινίκι που προσφώνησε τους
αξιωματικούς. Τρεις μεσήλικες αξιωματικοί
ιππείς σε γρίβα άλογα πέζεψαν και
εναγκαλίστηκαν. Μπήκε η διοίκηση στην
πάνω πλατεία που οι αγάδες στη σειρά με
το κεφάλι σκυμμένο και τα φέσια στη
μασχάλη καλωσόρισαν τους παρόντες
αξιωματικούς. Με τις λέξεις στα τούρκικα
«καλωσήρθατε
αφέντες, πολλά τα έτη σας».
Μια ομάδα Τούρκων
χόρευαν γύρω το τζαμί τραγουδώντας
αρβανίτικα «Κωνσταντίνη
στρατηλάτη,Κωνσταντίνε απ’ το Μπιζάνι,
Κωνσταντίνε παλικάρι, στην Ευρώπη πάει
το νάμι (έπαινος).
Ο Τάσος Σωτηρίου
οδήγησε το επιτελείο του Τάγματος σ’
ένα κτίριο απέναντι αριστερά από το
Πούσι το πλατύ, δίνοντας στον πιο
ηλικιωμένο λοχία κοντάρι και στεφάνι
δάφνης για την έπαρση της σημαίας. Τρεις
Λοχίες ύψωσαν το σύμβολο της Ελλάδας,
ύψωσαν και τη φωνή τρεις φορές: «Ζήτω
η Ελλάδα».
Τότε βούιξε το
Φιλιάτι από τα ζητοκραυγάσματα.
Ενώ οι σάλπιγγες
του τάγματος ηχούσαν τον Εθνικό Ύμνο
και το Φιλιάτι ποτίσθηκε με δάκρυα από
την πολυκοσμία που είχε μαζευτεί να
γιορτάσει τη λευτεριά. Οι χουσμεκιάρηδες
(χριστιανοί δούλοι των τούρκων) βγάλανε
γλυκίσματακαι τρόφιμα για το στρατό-
δόθηκε εντολή να μη φάει κανείς. Βγάλανε
ζαερέδες για τα ζώα. Μέχρι εδώ όλη η
συμπεριφορά των τούρκων ήταν μερίμνει
του Τάσου Σωτηρίου. Τρεις τσαούσηδες
κι ένας πολίτης φύγαν ιππείς προς την
Βάνερα, εγώ ρώτηξα: Πού πάνε αυτοί;
Απάντηση: Πήγαν για αναγνώριση εδάφους.
Φυλάκια στα
μετερίζια για καταυλισμούς και βοσκές
και νερό για τα ζώα. Σε λίγο ακούστηκαν
στο ύψωμα της Γκόντριζας σαλπίσματα
και πυροβολισμοί συνθηματικά- πάλι
κάποιος ρώτησε: Τι συνθήματα είναι αυτά;
Απάντηση: Ανακαλούν τα φυλάκια από τα
απομακρυσμένα μετερίζια, προς σύμπτυξη.
ΦΙΛΙΑΤΕΣ. Ο ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΕΠΙΤΡΟΠΟΣ ΦΙΛΙΑΤΩΝ ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΘΕΟΔΩΡΙΔΗΣ (ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΜΕ ΚΑΠΕΛΟ)
ΜΕ ΤΟΝ
ΠΡΩΗΝ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΣΩΖΟΥΠΟΛΕΩΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑ ΤΑ ΕΤΗ 1896-1897 ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ
ΠΑΡΑΜΥΘΙΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΜΙΚΡΟΥΛΗ, ΜΟΥΦΤΗΔΕΣ ΚΑΙ ΑΛΛΟΥΣ ΠΡΟΥΧΟΝΤΕΣ, ΣΤΗΝ
ΠΕΡΙΟΧΗ ΛΟΥΤΣΑ ΦΙΛΙΑΤΩΝ
(ΙΔΡΥΜΑ ΑΚΤΙΑ ΝΙΚΟΠΟΛΙΣ)
Οι αγάδες κάθονταν
σε απόσταση και παρακολουθούσαν
σικλετισμένοι για το κακό που τους βρήκε
και προβληματισμένη για την μελλοντική
στάση του Ελληνικού στρατού. Ένας ραγιάς
πήγε στους αγάδες και είπε: «πως
το πάθαταν αγάδες και γινήκαταν ραγιάδες»
Ένας αγάς ήρθε
στονΤάσο διαμαρτυρόμενος. Ο Τάσος τον
έδιωξε προς το πλήθος, πηγαίνοντας στο
διοικητή και ανέφερε τούτο.Ο διοικητής
αμέσως εξέδωσε με το μεγάφωνο διαταγή
προς χριστιανούς, τούρκους και στρατιώτες:
«Απαγορεύεται
αυστηρώς κάθε εχθροπραξία και κακοήθεια
και όποιος παραβεί την διαταγή τούτη
θα περάσει στρατοδικείο. Επίσης από
αυτή τη στιγμή άρχετε η παράδοση των
όπλων και επί αποδείξει»
υπογραφή Γιώργος
Μαυρογιώργος- διοικητής τάγματος.
Κι ακόμη κάλεσε
την ομάδα την δική μας να παρουσιαστούμε
ενώπιόν του και λέει: «Σας
αξίζουν πολλά συγχαρητήρια που είστε
ακόμη χριστιανοί και η πατρίδα σας καλεί
να παραδώσετε τα όπλα»
Δεν μίλησε
κανείς. Εγώ πέρασα μπροστά και είπα:
Κύριε διοικητά δεν είναι κρίμα κι άδικο
να μας πάρετε τα όπλα που στάζουν αίμα
και δάκρυα για λευτεριά; Απάντηση: αφού
με συνεχάρηκε, λέει προς όλους: «Εσείς
έχετε αίμα να λάβετε και σας ήρθε η ώρα
να το πάρετε, όμως είσαστε επικίνδυνοι
να χύσετε κι άλλο και το αίμα το δικό
σας το πήραμε εμείς, αφήστε τώρα τα όπλα
και ελάτε το πρωί να τα πάρετε».
Πρώτος πήγε ο Γιώρη
Μπάλος κι άφησε το όπλο στη γωνιά. Ο
Διοικητής τον ρώτησε «που
βρήκες αυτό το όπλο γέροντα»;
«Σκότωσα έναν τούρκο
και το πήρα και με αυτό έζησα 17 χρόνια
στα βουνά επικηρυγμένος για 300 χρυσά
Ναπολεώνια».
ΠΛΑΤΕΙΑ ΠΛΑΙΣΙΟΥ (ΠΛΕΣΙΒΙΤΣΑΣ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ). ΠΑΣΧΑΛΙΝΟ ΓΛΕΝΤΙ ΤΟΥ 1913 (14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ).
(ΙΔΡΥΜΑ ΑΚΤΙΑ ΝΙΚΟΠΟΛΙΣ)
Όλοι φύγανε για
τα χωριά, εμείς μείναμε σε χριστιανικά
σπίτια. Το πρωί πήγαμε να πάρουμε τα
όπλα και μέσα είδαμε πέντε αγάδες από
το Καλπάκι και ο διοικητής να λέει.
«Απόψε
την νύχτα πήγατε στο χωριό Καλπάκι και
πήρατε χίλια πρόβατα και σκοτώσατε δε
και δυο τσοπαναραίους, τα πρόβατα πήραν
το μπογάζι Ξεχώρου πάρτε αυτόν τον Λοχία
με τουςάνδρες του να πάτε να μου τα
φέρετε στον κάμπο στο Φιλιάτι».
Στου Τζούμα
πληροφορηθήκαμε ότι τα πρόβατα πήραν
προς την Σκάλα Κεραμίτσας. Τα βρήκαμε
στον Αϊ Γιάννη Μαλουνίου, καθ’ οδόν
γνωρίσαμε και ότι τα μισά ήταν δικά μας,
στου Τζούμα παρά τις αντιδράσεις του
Λοχία τα χωρίσαμε αυθαίρετα ενώ δυο από
μας πήγαν στον διοικητή και εξιστόρησαν
την αλήθεια. Εγώ που μου είχαν πάρει τα
περισσότερα από όλους βρήκα 17.
Οι άλλοι με τα
πιο λίγα βρήκαν τα μισά και τα περισσότερα
και τότε είπε ο πατέρας μου:
«Τα
δαχτυλίδια χάσαμε και τα δάχτυλα τα
έχουμε»
Σημείωση:
Οι φωτογραφίες είναι από το φωτογραφικό λεύκωμα που εκδόθηκε από το ίδρυμα "ΑΚΤΙΑ ΝΙΚΟΠΟΛΙΣ"
το 2002 με την ευκαιρία του εορτασμού των 90 χρόνων από την απελευθέρωση της Ηπείρου.
"Την παντελή έλλειψη φωτογραφικού υλικού για την περιοχή της Θεσπρωτίας ήρθε να καλύψει
ο μανιώδης Θεσπρωτός συλλέκτης κ. Μιχάλης Πασιάκος." [σημείωμα του εκδότη, σελ. 9]
ΦΙΛΙΑΤΕΣ 1913
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Fred Boissonnas
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)
«Ελευθέρια 2013» - πρόγραμμα εκδηλώσεων
Γιάννενα...!
Νίκος Οθωναίος, Ιωάννινα
Συνολικες προβολες σελιδας
37772
Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΟΥ 1912-1913
Από την ιστοσελίδα του χωριού Μανωλιάσσα
Η Απελευθερωση των Ιωαννινων
Φωτορεπορτάζ από τον Παντελή Αθανασιάδη
ΕΠΩΝΥΜΟΙ ΚΑΙ ΑΝΩΝΥΜΟΙ
Αναστάσιος Παπασταύρος, Πηγή: apeirotan, © Δήμος Ιωαννιτών
ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗΝ ΗΠΕΙΡΟ
Σύνδεσμος Αποφοίτων Ζ. Σ. Ιωαννίνων (καταπληκτικές παλιές φωτογραφίες)
«ΙΩΑΝΝΙΝΑ 1913-2003»
Φωτογραφικό Οδοιπορικό Μνήμης από το Ριζάρειο ίδρυμα για τα 90 χρόνια από την απελευθέρωση της πόλης.
ΤΟ ΜΗΝΥΜΑ ΤΗΣ ΝΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΟΥΛΗ
Άπόσπασμα από την εκπομπή του κ. Παντελή Αθανασιάδη με θέμα την απελευθέρωση των Ιωαννίνων
Η ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΜΠΙΖΑΝΙΟΥ
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια (wikipedia)
FILIATI.BLOGSPOT
Φωτογραφικο υλικό από την απελευθέρωση
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ ΖΩΣΙΜΑΙΑΣ ΣΧΟΛΗΣ
Ιστορικά κείμενα για την απελευθέρωση των Ιωαννίνων
ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΗΝ ΕΠΕΤΕΙΟ ΤΗΣ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗΣ
ΜΟΥΣΕΙΟ ΠΟΛΕΜΟΥ 1912-1913 (Χανι Εμιν Αγα)
Πλούσιο οπτικοακουστικό υλικό από την περίοδο των Α' Βαλκανικών Πολέμων
Η ΚΑΤΑΛΗΨΗ ΤΩΝ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ
Όπως την περιέγραψε ο πολεμιστής της εποχής εκείνης Αθανάσιος Καζανάς Αντ/ρχης ε.α. Τότε Δ/ντής Λόχου του Τάγματος Βελισσαρίου
Λορεντζος Μαβιλης
από τα πρακτικά των συνεδριάσεων της Ελληνικής Βουλής
Tο βιβλίο «Τα Ιωάννινα πολιορκημένα» που έγραψε η σύζυγος του Γάλλου προξένου στα Γιάννενα, Γκυ Σαντεπλέρν, από τις εκδόσεις της Εταιρείας Ηπειρωτικών Μελετών (Ε.Η.Μ. 1975) σε μετάφραση Γ. Τσοκόπουλου καθώς και από τον Κώστα Βλάχο (Έκδοση των Αγαθοεργών Καταστημάτων της Μητρόπολης - 2003) που προλογίζεται από τον Μητροπολίτη Ιωαννίνων κ. Θεόκλητο.
ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΑΓΝΩΣΤΟ! ΠΟΥ ΣΚΟΤΩΘΗΚΕ... ΓΙΑ ΝΑ ΓΕΝΝΗΘΟΥΜΕ ΕΜΕΙΣ ΕΛΕΥΘΕΡΟI.
